English
中文 (中国)
Quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam (Vietnam Social Security – VSS) có chữ ‘Quỹ’ ở trong tên gọi. Qua đó, quỹ này cũng có thể hiểu với bản chất như bất kì quỹ đầu tư nào khác trên thị trường, chỉ khác một điểm đây là quỹ thuộc sự kiểm soát của Chính phủ, Nhà nước Việt Nam chứ không phải khối doanh nghiệp, thuộc một công ty tư nhân nào đó.
Nếu người lao động tốt nghiệp đại học hoặc ngay khi mới tốt nghiệp cấp 3, bắt đầu làm việc trong khối doanh nghiệp thì họ sẽ buộc phải tham gia Quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam dưới hình thức bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Mỗi tháng, tính theo công thức tháng 4 năm 2023 thì người lao động phải đóng 10.5% lương tháng vào quỹ, còn người lao động đóng hơn gấp đôi, ở mức 21.5% lương tháng của người lao động vào quỹ. Nếu không tính đến bản chất bắt buộc thì đây chính là việc người lao động gửi tiền vào quỹ đầu tư bảo hiểm xã hội hàng tháng với dự tính thu lợi nhuận lớn khi về hưu.
Hiện nay, quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam có số dư vào khoảng 36 tỷ USD, số lượng ‘nhà đầu tư’ lên đến hàng chục triệu. Với lượng tiền khổng lồ như vậy và thực tế rằng các nhà đầu tư này tham gia vào quỹ dưới hình thức bắt buộc, không tự nguyện với số tiền không nhỏ mỗi tháng nhưng quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam hoạt động lại không có sự minh bạch rõ ràng với nhóm người lao động hay nhóm nhà đầu tư.
Cụ thể, quỹ đầu tư bảo hiểm xã hội Việt Nam không hề cung cấp bất kì báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán nào. Thông tin công khai lúc có lúc không, không có kế hoạch cụ thể như việc dùng khoản tiền đầu tư của nhà đầu tư vào quỹ tái đầu tư lại cho mục đích gì để sinh lợi.
Nhà đầu tư đóng tiền nhưng lại không nhận được thông tin gì về việc khoản tiền của mình được quản lý, sử dụng hay hoạt động như thế nào. Nếu có ngày quỹ bảo hiểm xã hội hay quỹ hưu trí vỡ nợ thì có lẽ khi đó nhà đầu tư cũng không biết rõ nếu bên quản lý quỹ từ chối cung cấp thông tin.
Nếu tham gia từ khi mới ra trường khoảng 20 tuổi thì phải đến tầm 40 năm sau người lao động mới có thể có quyền yêu cầu hưởng quyền lợi của mình, cụ thể là khoản hưu trí dao động từ 33.75% hoặc 45% đến 75% mức lương đóng bảo hiểm xã hội theo Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội Việt Nam năm 2023. Đến khi đến tuổi nghỉ hưu thì người lao động mới biết được sự hiệu quả của việc trích lương hàng tháng trong cả cuộc đời lao động của mình.
Góc nhìn về Quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam như một quỹ đầu tư
Sống trong mơ hồ, bất định hàng chục thập niên, chỉ biết đóng nhưng không có sự kiểm soát nào đối với khoản tiền nào của mình chính là lí do mà nhà đầu tư không còn sự tin tưởng lớn đối với Quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam.
Ngoài việc không thường xuyên cung cấp thông tin minh bạch thì khi những lần Quỹ bảo hiểm xã hội cung cấp thông tin thì lại thường là tin xấu, nguy cơ vỡ quỹ, vỡ nợ, mất thanh khoản, ban hành thông tin mới trong Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội Việt Nam về việc hạn chế khoản tiền người lao động được rút khỏi quỹ thông qua hình thức rút bảo hiểm xã hội một lần (tối đa 50%).
Những thông tin này càng đẩy tâm lí nhà đầu tư Việt Nam vào quỹ bảo hiểm xuống ‘vực thẳm’, khiến số lượng nhà đầu tư quyết định rút tiền, tháo chạy khỏi quỹ càng nhanh càng tốt tăng mạnh trong những năm vừa qua.
Ngoài ra, thực tế rằng nền kinh tế Việt Nam không ổn định, lạm phát tăng mạnh trong vài thập niên qua cũng là một trong các nguyên nhân khiến việc đầu tư vào quỹ bảo hiểm xã hội, hay bất cứ quỹ nào có thời hạn thanh toán gốc lãi dài hạn đều là sự rủi ro lớn trong tâm trí nhà đầu tư. Dù có chính sách hệ số trượt giá bảo hiểm xã hội để ứng phó lạm phát nhưng trên thực tế, tỉ lệ cân bằng lạm phát của quỹ đưa ra hoàn toàn không sánh bằng sự lạm phát của đồng tiền.
Vì những nguyên nhân trên và nhiều nguyên nhân khác nữa như khó khăn khi ứng phó đại dịch Covid-19 mà ngày càng nhiều người lựa chọn rút bảo hiểm xã hội một lần, hoặc thông qua các biện pháp khác để trốn đóng, tham gia quỹ.
Với người lao động cũng như nhà đầu tư, bảo hiểm xã hội là gánh nặng nên khi có cơ hội, họ sẽ thoát đi ngay lập tức hoặc cố tình thỏa thuận với người lao động để trốn đóng, nhằm gia tăng thu nhập hàng tháng.
Không hẳn là người lao động không quan tâm đến vấn đề hưu trí cũng như các lợi ích khác khi vào quỹ như bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, trợ cấp thai sản,… đều là những lợi ích to lớn giúp ích cho người lao động trong giai đoạn khác nhau của cuộc sống. Tuy nhiên, với sự không minh bạch hiện nay và các luồng thông tin bất lợi cho họ thì họ sẽ sẵn sàng thoát ngay khỏi quỹ và lựa chọn tham gia các quỹ đầu tư khác như bảo hiểm nhân thọ, các quỹ đầu tư tài chính,…
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được tư vấn luật về lao động và việc làm.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
