English
中文 (中国)
Tại sự kiện GC Summit 2024, được tổ chức phối hợp với Legal500, ASL LAW đã nhấn mạnh những yếu tố quan trọng trong quá trình thực hiện các hoạt động M&A tại Việt Nam, cụ thể liên quan đến quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân luật sở hữu trí tuệ và yêu cầu về thuế tối thiểu toàn cầu.
DOWNLOAD SLIDE THUYẾT TRÌNH ĐẦY ĐỦ TẠI ĐÂY.
Các doanh nghiệp tham gia vào các giao dịch M&A tại Việt Nam cần chú ý đến những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động bền vững và minh bạch trên thị trường Việt Nam. Việc tuân thủ và thực hiện đúng các quy định trong các lĩnh vực này là rất quan trọng đối với sự thành công của một doanh nghiệp. Thuyết trình tại Hội thảo, bên cạnh các khía cạnh thông thường cần thẩm định trong các thương vụ M&A, ASL LAW tập trung vào ba yếu tố quan trọng mới ảnh hưởng đến thành công của các giao dịch M&A và sự phát triển chung của thị trường M&A tại Việt Nam: quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân luật sở hữu trí tuệ và yêu cầu về thuế tối thiểu toàn cầu.
Tác động của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân đến hoạt động M&A
Khi liên lạc để chuẩn bị cho một thương vụ M&A, các bên liên quan cũng như đội ngũ luật sư, đơn vị tư vấn pháp lý hỗ trợ họ thường sẽ sử dụng các nền tảng VDR (Virtual Data Room), OneDrive, Google Drive,… để chia sẻ thông tin.
Theo quy định của Nghị định 13/2023/NĐ-CP bảo vệ dữ liệu cá nhân (“Nghị định 13”), việc trao đổi này được quy định là hoạt động ‘xử lý dữ liệu’ và cần được tuân thủ theo các quy định tại Nghị định 13 về bảo mật thông tin.
Tuy nhiên, việc chia sẻ dữ liệu qua các nền tảng như VDR không có cơ chế bảo mật cao, dễ dẫn đến khả năng rò rỉ thông tin, đánh cắp dữ liệu.
Việc dữ liệu quan trọng bị đánh mất hoặc rò rỉ ra bên ngoài có thể để lại nhiều hệ quả nghiêm trọng khi các thông tin này có thể chứa thông tin cá nhân, cũng như các thông tin nhạy cảm của người lao động, khách hàng cá nhân cung cấp dịch vụ.
Một trong các biện pháp hạn chế tình trạng rò rỉ, đánh mất dữ liệu là các bên chỉ sử dụng dịch vụ của bên cung cấp VDR uy tín. Ngoài ra, cần phải giới hạn người truy cập/giới hạn quyền truy cập (thời gian xem, quyền xem, quyền tải…)/thông tin chia sẻ. Việc hạn chế thông tin cá nhân chia sẻ có thể thực hiện bằng việc chỉ chia sẻ template thay vì cấp quyền truy cập vào máy tính/laptop hoặc các thiết bị điện tử khác cho bên còn lại.
Về mặt pháp lý, các bên thực hiện M&A cần chủ động yêu cầu các bên còn lại hoặc đối tác, người liên quan đến thương vụ ký các hợp đồng NDA, đảm bảo các bên Mua, bên Bán, đơn vị Tư vấn/Luật sư giữ bí mật thông tin.
Nếu thông tin được chia sẻ trong các cuộc họp là thông tin bên ngoài, các bên thực hiện M&A cần có được sự đồng ý bằng văn bản của Chủ sở hữu dữ liệu đối với mục đích chia sẻ thông tin, thông thường là tài liệu có tên Letter of Consent.
Nếu không có hợp đồng riêng biệt có mục đích này, các bên cần có nội dung đồng ý sử dụng dữ liệu ghi trong các hợp đồng khác như hợp đồng lao động, hợp đồng mua bán,… thể hiện sự cho phép của chủ sở hữu dữ liệu trong việc sử dụng hoặc xử lý dữ liệu cá nhân cho mục đích nêu trên.
Sau khi việc xử lý dữ liệu cá nhân được hoàn tất, các bên xử lý cần tiến hành gửi báo cáo đánh giá tác động của việc xử lý dữ liệu cá nhân đến bên liên quan, đảm bảo rằng việc xử lý dữ liệu không đi ngược với các điều cấm tại Nghị định 13 như bôi nhọ danh dự, hình ảnh của chủ sở hữu dữ liệu.
Thẩm định pháp lý liên quan đến dữ liệu cá nhân
Thẩm định pháp lý (Legal Due Diligence) là một quy trình quan trọng trong quá trình thực hiện các giao dịch M&A hoặc các giao dịch kinh doanh khác.
Mục đích của thẩm định pháp lý liên quan tới dữ liệu cá nhân là đảm bảo việc thu thập và xử lý các thông tin được minh bạch và hợp pháp. Quy trình thu thập, xử lý, lưu trữ, sử dụng thông tin,… cần được thực hiện theo quy định của Nghị định 13 và các quy định liên quan.
Một số yếu tố các bên tham gia M&A tại Việt Nam cần lưu ý về thẩm định pháp lý liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân bao gồm:
Xác định thông tin cá nhân nào được người bán thu thập: Cần kiểm tra thông tin thu thập là thông tin cơ bản hay thông tin nhạy cảm, cũng như thông tin thu thập của đối tượng nào, có đầy đủ thư chấp thuận hoặc các nội dung khác thể hiện sự đồng ý xử lý dữ liệu cá nhân không.
Xác định luồng thông tin cá nhân liên quan đến cả thu thập dữ liệu trực tuyến và ngoại tuyến: Cần xác định là thông tin đó được thu thập, xử lý, lưu trữ như thế nào gồm thu thập trực tuyến qua chấp nhận cookie, đăng ký tài khoản online,…, đăng ký thông tin qua điện thoaị hay offiline. Trong một số trường hợp, cần yêu cầu các file lưu trữ được nộp lên hoặc cấp quyền truy cấp để giám sát.
Đánh giá chính sách quyền riêng tư của người bán và các tiết lộ khác trên tất cả các nền tảng: Cần đánh giá xem chính sách quyền riêng tư và các tiết lộ liên quan của Bên bán có tuân thủ luật hiện hành và thực tiễn không. Các bên nên xem xét đặc thù của từng lĩnh vực để biết cách thu thập thông tin – ví dụ bệnh viện/phòng khám thì sẽ thông qua phiếu đăng ký khám, hồ sơ bệnh án; thương mại điện tử thì đăng ký tài khoản online,… Ngoài ra, còn cần đồng thời tiết lộ đầy đủ cách Bên bán thu thập, sử dụng, lưu trữ và tiết lộ thông tin cá nhân.
Đánh giá sự tồn tại của các chính sách và quy trình bảo mật thông tin: Ngoài việc xem xét các chính sách bảo mật và tiết lộ, Bên mua nên xem lại các chính sách và quy trình bảo mật thông tin của người bán để xác định xem người bán có các quy trình thích hợp để giải quyết việc xử lý và sử dụng thông tin cá nhân được thu thập hay không. Điều này có thể bao gồm việc xem xét các chính sách và quy trình giải quyết (i) mã hóa dữ liệu, (ii) truy cập và kiểm soát thông tin cá nhân, (iii) xoá dữ liệu, (v) vi phạm dữ liệu và ứng phó sự cố bảo mật và (vi) lưu trữ dữ liệu…
Đánh giá các bước mà người bán đã thực hiện để tuân thủ luật hiện hành về quyền riêng tư: Dựa trên chính sách bảo mật, cần yêu cầu cung cấp quy trình thu thập, xử lý dữ liệu thực tế, bộ phận phụ trách. Phỏng vấn bộ phận phụ trách về việc thực hiện trên thực tế để đảm bảo việc thực hiện đúng chính sách và quy trình đã ban hành.
Xác định các tuyên bố/thoả thuận được thực hiện cho các cá nhân và bên thứ ba liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân của họ: Bên mua cần xác định tư cách của bên bán liên quan tới dữ liệu cá nhân (bên kiểm soát hay bên kiểm soát và bên xử lý, bên xử lý) nhằm xác định thông tin có bị chia sẻ không và chia sẻ cho các bên thứ 3 như thế nào, cũng như xác định các bên có liên quan và các tài liệu thoả thuận sẽ cần có.
Hiểu lịch sử vi phạm dữ liệu và sự cố bảo mật: Bên mua phải được thông báo về bất kỳ vi phạm dữ liệu hoặc sự cố bảo mật nào cũng như thông tin về việc bên bán đã xử lý vi các vi phạm đó chưa.
Bên mua phải được biết có bất kỳ vụ kiện tụng nào trong quá khứ, có thể bị kiện hoặc đang chờ xử lý, khiếu nại, yêu cầu theo quy định, phạt hành chính hoặc hình phạt liên quan đến bất kỳ vi phạm dữ liệu.
Việc nắm được thực tiễn bảo mật của người bán và giải thích cách những vấn đề này được giải quyết và/hoặc giải quyết sẽ cung cấp cho bên mua cơ sở để ứng phó cũng như thỏa thuận, hoạch định chiến lược phát triển tiếp theo.
Đàm phán thỏa thuận mua/mua lại
Sau khi đã thực hiện thẩm định pháp lý và đã có kết quả, các bên sẽ đàm phán điều khoản Cam kết và bảo đảm liên quan tới:
- sự tuân thủ của người bán với luật bảo mật và quyền riêng tư dữ liệu hiện hành
- các khiếu nại về dữ liệu cá nhân đang xảy ra, đang chờ xử lý hoặc có thể xảy ra.
Bên mua có thể yêu cầu bồi thường cho các khiếu nại của bên thứ ba phát sinh do bên bán không tuân thủ các quy định bảo vệ dữ liệu cá nhân. Nếu bảo đảm không đúng, có thể chấm dứt hợp đồng hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Sau khi ký/kết thúc thỏa thuận về bảo vệ dữ liệu cá nhân
Các bên cần xác định rõ hơn những gì cần làm sau khi kết thúc hoặc sau khi ký để cho phép chuyển dữ liệu cá nhân hợp pháp. Đồng thời, cập nhật và sửa đổi các chính sách bảo mật, các biểu mẫu, quy trình, cơ sở hạ tầng liên quan tới bảo vệ dữ liệu cá nhân để ngăn ngừa tổn thất.
Ngoài ra, các bên cần thực hiện báo cáo đánh giá tác động nếu có như phân tích bên trên.
Tác động của sở hữu trí tuệ đến hoạt động M&A
Khác với quan niệm của nhiều doanh nghiệp, sở hữu trí tuệ đóng một vai trò quan trọng trong các hoạt động M&A. Thậm chí, sở hữu trí tuệ có thể được đánh giá là một trong các nhân tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự thành công của một thương vụ M&A.
Thẩm định pháp lý về sở hữu trí tuệ
Thẩm định pháp lý là một phần không thể thiếu trong quá trình thực hiện các giao dịch kinh doanh như M&A, giúp đảm bảo rằng các bên thực hiện giao dịch có thể hoạt động một cách bền vững và an toàn trên thị trường.
Trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, do bản chất là một loại tài sản vô hình, khó định giá nên việc thẩm định pháp lý tài sản trí tuệ thường mang lại nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp công nghệ với các phần mềm, ứng dụng vô hình có giá trị lớn.
Tuy nhiên, cũng chính vì lí do này mà việc thẩm định pháp lý tài sản trí tuệ là rất thiết yếu trong việc xác định được các rủi ro tiềm tàng liên quan tới sở hữu trí tuệ. Nếu không thẩm định, thông tin về sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp có thể bị tiết lộ trong quá trình M&A và qua đó, sẽ có thể ảnh hưởng tới Công ty mục tiêu nếu thương vụ M&A không thành.
Các vấn đề cần lưu ý trong thẩm định pháp lý
Trong quá trình thực hiện thẩm định pháp lý cho các giao dịch M&A, có một số vấn đề quan trọng cần được lưu ý và xem xét một cách cẩn thận. Dưới đây là một số điểm quan trọng cần chú ý:
Yêu cầu về hình thức trước khi thẩm định pháp lý:
- Ký NDA để đảm bảo tính bảo mật về tài sản trí tuệ có thể bị bộc lộ trong quá trình M&A.
- Ký MOU, trong đó đề cập các điều kiện để hoàn thành giao dịch. Trong các thương vụ mà tài sản sở hữu trí tuệ chiếm vai trò quan trọng, việc ký MOU này là tối quan trọng.
Xác định các tài sản sở hữu trí tuệ:
Yêu cầu Công ty mục tiêu chuẩn bị đầy đủ danh sách tài sản trí tuệ liên quan tới mục tiêu:
- Đã đăng ký (số đơn, số bằng….).
- Chưa đăng ký hoặc không bắt buộc đăng ký.
- Cấp li-xăng/chuyển giao công nghệ/nhượng quyền cho bên khác.
- Được cấp li-xăng: Sai phạm nhiều nhất thường là dùng chương trình phần mềm không được đăng ký bản quyền.
Thẩm định tình trạng Chủ sở hữu
Các bên thực hiện thương vụ M&A cần dựa trên danh sách được cấp cùng kết hợp tra cứu các nguồn dữ liệu của WIPO, Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam, Cục bản quyền tác giả Việt Nam,… để biết có đúng Công ty mục tiêu là chủ sở hữu không, cũng như liệu rằng các đơn đang chờ duyệt có tương tự, gây nhầm lẫn với nhãn hiệu của bên nào không, hay liệu đơn có đang bị phản đối/từ chối cấp.
Ngoài ra, cần kiểm tra hợp đồng với các contractor/người lao động mà có thể liên quan tới sở hữu trí tuệ, đặc biệt liên quan tới việc đăng ký bản quyền phần mềm, bộ linh vật công ty, tài liệu quảng cáo,… cũng như tình trạng tài sản trí tuệ được li-xăng. Một số câu hỏi cần được đặt ra và giải đáp như liệu tài sản trí tuệ đang độc quyền hay không độc quyền, có thời hạn không, đã hết hiệu lực chưa, có thể chuyển giao hay không.
Cuối cùng, các bên cần kiểm tra mã nguồn mở có cho phép các bên cùng được truy cập và cấp giấy phép cho bên thứ ba hay không. Đây là yếu tố ảnh hưởng đến việc độc quyền công nghệ của bên mua.
Các tranh chấp tiềm tàng
Bên mua cần chủ động kiểm tra các tranh chấp tiềm tàng như các tranh chấp đã phát sinh nhưng chưa giải quyết tranh chấp xong hoặc các tranh chấp có thể có trong tương lai trước khi quyết định tiến hành đến các bước tiếp theo trong thương vụ.
Dù có khả năng có tranh chấp trong ngắn hạn hoặc không, bên mua nên đưa vào điều khoản bảo đảm bên bán sẽ phải bồi thường cho bên mua khi có thiệt hại xảy ra.
Chuyển nhượng và các vấn đề cần lưu ý trong M&A
Trong quá trình đàm phán, các bên cần làm rõ vấn đề về tính chất của hợp đồng M&A. Cần xác định là chuyển nhượng hay chỉ là li-xăng để nắm quyền kiểm soát, hay liệu để hoàn thành thương vụ M&A thì có cần phải xin chấp thuận của bên thứ ba không. Các vấn đề này sẽ ảnh hưởng đến cấu trúc M&A.
Bên mua cần rà soát điều khoản “anti-assignment provisions”. Bên bán cần đảm bảo có được các tài liệu xác lập quyền sở hữu trí tuệ trước khi ký kết.
Sau khi các bên đã hoàn tất quá trình kiểm tra, cần ghi nhận chuyển nhượng ở cơ quan chức năng nếu có.
Khó khăn trong giao dịch xuyên biên giới
Một số khó khăn về sở hữu trí tuệ khi thực hiện giao dịch xuyên biên giới bao gồm:
- Sự khác biệt về văn hoá kinh doanh: Ở Việt Nam, phần lớn các doanh nghiệp chưa chú trọng về sở hữu trí tuệ. Các cam kết bảo mật thông tin thường được ký nhưng tính tuân thủ không cao.
- Khó khăn trong việc kiểm toán sở hữu trí tuệ (IP Audit), thẩm định pháp lý: Vì là tài sản vô hình nên việc xác định giá trị, định giá, …. là rất phức tạp đòi hỏi chuyên môn, kinh nghiệm cao trong lĩnh vực này nhưng ở Việt Nam thì ngoại trừ một số đơn vị có kinh nghiệm, chuyên môn nổi bật thì thị trường này chưa thực sự phát triển.
- Các chứng nhận phù hợp cho tài sản trí tuệ sẽ phải được xác nhận bởi luật sư tại nước của bên bán, có khả năng gây ra tình trạng kéo dài tiến độ hoặc giao tiếp không rõ ràng,…
Tác động của thuế tối thiểu toàn cầu đến hoạt động M&A
Với mục tiêu phát triển kinh tế toàn cầu, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, đảm bảo tính công bằng của hệ thống thuế giữa các quốc gia và chống thất thu thuế, từ năm 2013, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đã khởi xướng Sáng kiến chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (Base Erosion and Profit Shifting – BEPS).
Sáng kiến này gồm hai trụ cột chính nhằm đối phó với các thách thức về thuế phát sinh trong quá trình số hóa nền kinh tế, gồm trụ cột 1 về phân bổ thuế đối với hoạt động kỹ thuật số và trụ cột 2 quy định về thuế suất tối thiểu toàn cầu.
Tác động của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu
- Tăng cường khả năng cạnh tranh: Nếu một số quốc gia áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu và có chính sách thuế ổn định, điều này có thể thúc đẩy sự cạnh tranh công bằng hơn giữa các thị trường, cho phép doanh nghiệp đưa ra lựa chọn dựa trên các yếu tố kinh doanh thay vì THUẾ.
- Điều chỉnh cơ cấu giao dịch: Các công ty có thể cần sửa đổi cơ cấu tài chính và tổ chức các giao dịch M&A để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu tác động về thuế.
- Chi phí gia tăng: Khi áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu, các doanh nghiệp thường phải đối mặt với chi phí thuế cao hơn, đặc biệt là những doanh nghiệp hoạt động ở các quốc gia có thuế suất trung bình thấp hơn mức thuế toàn cầu như Việt Nam. Điều này có thể ảnh hưởng đến chi phí trong quá trình thực hiện các giao dịch M&A.
- Ưu đãi thuế không còn tác động trực tiếp đến dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt Nam: Thuế tối thiểu toàn cầu ảnh hưởng đến mức độ hấp dẫn của môi trường đầu tư, từ đó ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
Khuyến nghị về các chính sách thay thế để thu hút, thúc đẩy hoạt động M&A
Để đảm bảo hoạt động M&A có thể tiếp tục phát triển trong năm 2024, Việt Nam cần xem xét thay thế các chính sách ưu đãi thuế thu nhập bằng các hình thức khác như hoàn thuế hoặc ưu đãi về chi phí được trừ.
Nhiều quốc gia đã và đang triển khai kiểu ưu đãi này, điển hình như Ấn Độ với khung pháp lý liên quan đến thuế suất thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2020. Các chính sách ưu đãi chi phí tương tự hiện đã được một số nước áp dụng như: Trung Quốc, Thái Lan, Hồng Kông, Cộng hòa Ireland…
Một số chính sách cụ thể Việt Nam có thể áp dụng bao gồm:
- Hỗ trợ chi phí nguyên liệu đầu vào
- Hỗ trợ xuất nhập khẩu
- Tiền thuê đất, sử dụng đất
- Xây dựng các trung tâm sáng kiến đổi mới sáng tạo
- Cụ thể hóa các chính sách về hỗ trợ đầu tư đã được quy định trong Luật Đầu tư 2020 như:
- Hỗ trợ phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội trong và ngoài hàng rào dự án đầu tư;
- Hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực;
- Hỗ trợ tín dụng;
- Hỗ trợ tiếp cận mặt bằng sản xuất, kinh doanh;
- Hỗ trợ cơ sở sản xuất, kinh doanh di dời theo quyết định của cơ quan nhà nước;
- Hỗ trợ khoa học, kỹ thuật, chuyển giao công nghệ;
- Hỗ trợ phát triển thị trường, cung cấp thông tin;
- Hỗ trợ nghiên cứu và phát triển.
Để đảm bảo tuân thủ các quy định mới về thuế tối thiểu toàn cầu, các doanh nghiệp chủ động liên hệ các đơn vị tư vấn luật thuế uy tín tại Việt Nam để nhận được hỗ trợ kịp thời.
DOWNLOAD SLIDE THUYẾT TRÌNH ĐẦY ĐỦ TẠI ĐÂY.
***ASL Law là công ty luật độc lập và cung cấp đầy đủ dịch vụ được tín nhiệm cao của Việt Nam gồm các luật sư giàu kinh nghiệm và tài năng. ASL Law được Legal500, Asia Law, WTR và Asia Business Law Journal. xếp hạng là Công ty Luật hàng đầu tại Việt Nam. Có trụ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mục đích chính của ASL LAW là cung cấp lời tư vấn và giải pháp lý thiết thực, hiệu quả và hợp pháp nhất cho khách hàng trong nước và quốc tế. Nếu cần sự trợ giúp, Quý khách hàng có thể gửi email liên hệ tới info@aslgate.com.
Liên hệ với ASL LAW để được hướng dẫn về Mua bán và Sáp nhập tại Việt Nam.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
