Tại Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội Việt Nam năm 2023, hai phương án rút bảo hiểm xã hội một lần đã được đề xuất. Theo đó, có phương án người lao động chỉ được rút tối đa 50% thời gian đóng bảo hiểm xã hội đã dấy lên nhiều phản đối trong dư luận.
Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2023 đề xuất hai phương án rút bảo hiểm xã hội một lần, gồm:
Giữ nguyên quy định hiện hành: Người lao động tham gia dưới 20 năm BHXH và sau một năm nghỉ việc không tiếp tục đóng BHXH bắt buộc, tự nguyện thì được rút một lần. Với phương án này, người lao động sẽ hoàn toàn rút khỏi hệ thống bảo hiểm xã hội, không được hưởng lương hưu, bảo hiểm y tế, trợ cấp mai táng với mục tiêu an sinh xã hội khi về già.
Cho lao động rút tối đa không quá 50% tổng thời gian đóng: Với phương án này, người lao động sẽ chịu hạn chế trong khoản tiền bảo hiểm xã hội một lần (tối đa 50% tuy nhiên có thể người lao động sẽ không được rút đạt mức 50%, có thể thấp hơn).Tuy nhiên, khoản tiền còn lại sẽ không mất đi mà sẽ được bảo lưu để người lao động vẫn còn khả năng hưởng chế độ bảo hiểm xã hội khi về hưu gồm lương hưu, bảo hiểm y tế, trợ cấp mai táng,… với một nửa mức hưởng so với trước khi rút.
Góc nhìn về hai phương án rút bảo hiểm xã hội một lần
Với phương án thứ nhất, tức quy định hiện hành, thực tế chứng minh rằng mức hưởng thấp cũng không ngăn được việc người lao động quyết tâm rút hoàn toàn khỏi quỹ bảo hiểm xã hội Việt Nam.
Trong những năm qua, số lượng người lao động rút bảo hiểm xã hội một lần để trang trải cuộc sống trong đại dịch hoặc vì các lí do khác vẫn tăng đều mỗi năm.
Nhiều trường hợp, lao động rút toàn bộ quá trình đóng nhưng sau đó hối hận, muốn quay lại cũng không có cơ sở pháp lý nào để họ thực hiện việc đó. Họ buộc phải tham gia lại từ năm thứ nhất và phải đóng tối thiểu 10 năm mới có thể đóng một lần với mức phí cao.
Vì tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần tăng mạnh mà đã ảnh hưởng đến thanh khoản của quỹ bảo hiểm xã hội, tác động đến lưới an sinh xã hội, tạo áp lực lên ngân sách chi trợ cấp hưu trí. Tương tự với các quỹ khác, quỹ bảo hiểm xã hội cũng có thể được xem là một quỹ đầu tư hoặc một ngân hàng sử dụng phần tiền bảo hiểm xã hội người lao động và người sử dụng lao động đóng để tái đầu tư sinh lợi.
Nếu người gửi tiền đồng loạt rút tiền khỏi quỹ thì có khả năng lớn dẫn đến nguy cơ phá sản, vỡ nợ do không có tính thanh khoản, tương tự như các vụ sụp đổ lớn trên thế giới gần đây như SVB (Mỹ), SCB (Việt Nam – chưa sụp đổ) hoặc Credit Suisse (Thụy Sĩ),…
Với phương án thứ hai, lao động được rút tối đa một nửa khoản thời gian đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội, phần còn lại được bảo lưu để tái gia nhập vào quỹ bảo hiểm xã hội hoặc có một khoản dự phòng thông qua hình thức lương hưu, trợ cấp y tế,… khi về già.
Tuy nhiên, nếu nhìn theo góc độ của người lao động thì đề xuất này không khác gì việc Cục Bảo hiểm xã hội cấm người lao động tiếp cận một nửa khoản tiền họ đóng vào quỹ, như đóng băng một nửa tài khoản ngân hàng gửi vào quỹ để kiếm lợi.
Qua đó, phần lớn người lao động hoàn toàn không đồng ý với đề xuất này, qua đó, nhiều khả năng đề xuất sẽ không được thông qua. Với tâm lí tiền trong tay mới an toàn, chỉ riêng việc gợi ý, đưa ra đề xuất này đã có thể khiến người lao động càng mất niềm tin vào quỹ bảo hiểm xã hội, tạo nên những hậu quả khó lường như số lượng người muốn rút khỏi quỹ sẽ tăng mạnh trong năm 2023 – 2024 trước khi Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội dự kiến có hiệu lực năm 2025.
Khi Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi quy định theo hướng để người lao động tự chọn hưởng BHXH một lần, hoặc bảo lưu để đóng tiếp nếu có điều kiện đã tạo nên một cuộc tranh luận gay gắt giữa các đại biểu với trên 87% đại biểu đồng tình với chủ trương để người lao động được nhận BHXH một lần nếu có nhu cầu.
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được tư vấn luật về lao động và việc làm.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN