English
中文 (中国)
Sau hàng chục bản dự thảo, Việt Nam cuối cùng đã công bố kế hoạch năng lượng quốc gia giai đoạn 2021 – 2030 hay Quy hoạch điện VIII vào giữa tháng 5. Mặc dù các mục tiêu của Quy hoạch điện VIII có thể mang lại rất hứa hẹn, nhưng vẫn còn nhiều thách thức đáng kể trong việc triển khai quy hoạch trên.
Quy hoạch điện VIII đánh dấu một bước tiến đầy tham vọng. Mục tiêu đến năm 2030 của Việt Nam về công suất điện than chỉ còn hơn 30GW – giảm từ mức cao 55GW trong các lần sửa đổi dự thảo và 37GW vào đầu năm nay. Năng lượng tái tạo không bao gồm thủy điện (khoảng 30% lưới điện hiện tại) được đặt mục tiêu tăng lên khoảng 30% trong cơ cấu năng lượng, từ 5% trong năm 2020. Việt Nam cũng sẽ dựa nhiều vào khí đốt làm nhiên liệu thay thế, với tỷ trọng tăng lên 38GW vào năm 2030 – 25% tổng công suất lắp đặt.
Quy hoạch điện VIII cũng đặt ra các mục tiêu sơ bộ cho năm 2050 với việc lưới điện sẽ chủ yếu dựa vào năng lượng tái tạo.
Quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam hiện đã được thể hiện rõ ràng hơn nhiều. Tuy nhiên, Quy hoạch điện VIII mới chỉ là bước đầu tiên và vẫn có thể chứa một số thiếu sót.
Cụ thể, Quy hoạch điện VIII cam kết tài trợ cho năm nhà máy điện than mới. Nếu không thể đảm bảo tài chính trước tháng 6 năm 2024, các dự án này sẽ bị hủy bỏ. Việc đáp ứng thời hạn này sẽ trở nên khó khăn hơn do Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc dừng cam kết tài trợ cho các dự án điện than mới.
Để đáp ứng nhu cầu năng lượng dự kiến vào năm 2030, Việt Nam sẽ tăng gấp đôi công suất lắp đặt lên 150GW. Nếu các dự án điện than bị hủy bỏ, Việt Nam sẽ cần tăng cường phụ thuộc vào khí đốt và năng lượng tái tạo.
Khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) sẽ là nguồn nhiên liệu cho 60% các nhà máy chạy bằng khí đốt của Việt Nam. Con số này có thể lớn hơn nữa do sự cạn kiệt của các mỏ nhiên liệu khác và các động thái của Trung Quốc gây ra nhiều vấn đề cho hoạt động thăm dò nhiên liệu ngoài khơi.
LNG rõ ràng sẽ đắt hơn nguồn cung truyền thống trong nước. Đây là một vấn đề đối với Việt Nam nơi các lực lượng thị trường chỉ đóng một vai trò hạn chế trong việc xác định giá điện. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã yêu cầu phê duyệt việc tăng giá điện hơn 10%. Đối mặt với áp lực chính trị để giữ giá điện thấp, EVN gần đây đã ghi nhận khoản lỗ lớn do chi phí đầu vào tăng cao. Điều này có thể làm phức tạp khả năng vận hành và duy trì danh mục đầu tư rộng lớn của EVN (chiếm khoảng 55% công suất lắp đặt hiện tại của Việt Nam) và chi trả cho việc nâng cấp lưới điện quan trọng.
Những yếu tố này có thể sẽ hỗ trợ cho nỗ lực phát triển tiềm năng năng lượng tái tạo dồi dào của Việt Nam.
Thật không may, sự tăng trưởng của năng lượng mặt trời có thể sẽ bị hạn chế trong tương lai gần. Từ năm 2017 đến năm 2021, Việt Nam đưa ra biểu giá mua điện mặt trời (FiT) hấp dẫn là 0,09 USD/kWh. Theo đó, số lượng các dự án điện mặt trời gia tăng không kiểm soát và lên đến đỉnh điểm khi có nhiều dự án được phê duyệt hơn so với mức cho phép. Trong khi đó, EVN đã không thực hiện các khoản đầu tư cần thiết cho việc mở rộng lưới điện và truyền tải.
Trong đợt nắng nóng gần đây tại Việt Nam, trung bình chỉ có 10,5GW trong tổng số hơn 20GW công suất năng lượng mặt trời của cả nước được sử dụng vào thời gian cao điểm. Vấn đề này kết hợp với tình trạng sản lượng thủy điện thấp và hạn chế về lưới điện đã dẫn đến việc giảm phụ tải trên diện rộng, khiến các công ty điện phải cắt giảm tiêu thụ điện bằng cách cắt nguồn cung cho một số khách hàng nhất định trên khắp miền bắc Việt Nam.
Tính đến tháng 3 năm nay, 60 dự án trên đất liền với công suất tích lũy 3,5 GW đang không hoạt động. Dại dịch Covid đã khiến các dự án này không thể được kết nối lưới điện trước tháng 11 năm 2021, đây là thời hạn để đảm bảo giá FiT thuận lợi.
Việt Nam đang sở hữu nhiều tiềm năng khai thác điện gió ngoài khơi và Quy hoạch điện VIII đang đặt mục tiêu ít nhất 6GW vào năm 2030. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những khoảng trống về pháp lý và chính sách liên quan đến vấn đề này. Không rõ khi nào hay thậm chí liệu các ưu đãi có được cung cấp cho các dự án điện gió ngoài khơi mới hay không.
Từng thách thức trong số các thách thức trên đều có thể được giải quyết. Nhưng khi kết hợp với nhau, chúng sẽ trở thành vấn đề chính sách nan giải. Việc giải quyết cách thách thức trên một cách hiệu quả sẽ là điều kiện quan trọng để đáp ứng các mục tiêu phát triển của Việt Nam và duy trì vị thế là trung tâm sản xuất mới nổi hàng đầu khu vực Đông Nam Á.
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được hướng dẫn về luật doanh nghiệp, luật lao động, luật sở hữu trí tuệ, luật bất động sản.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
