Khởi tố vụ án hình sự là bước đầu tiên trong quá trình tố tụng hình sự tại Việt Nam. Quy định về việc khởi tố vụ án hình sự không chỉ xác định cơ sở pháp lý để tiến hành các bước điều tra, truy tố và xét xử, mà còn đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan, bao gồm cả bị can và bị hại.
Việc hiểu rõ và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định này giúp duy trì sự công bằng, minh bạch và hiệu quả của hệ thống tư pháp hình sự. Bài viết này sẽ giới thiệu các quy định hiện hành về việc khởi tố vụ án hình sự tại Việt Nam, qua đó làm nổi bật những điểm mới và những vấn đề còn tồn tại trong quá trình áp dụng thực tiễn.
Khởi tố vụ án hình sự tại Việt Nam
Khởi tố vụ án hình sự là một giai đoạn tố tụng độc lập, mở đầu cho các hoạt động điều tra. Trong giai đoạn này, cơ quan có thẩm quyền sẽ thực hiện các hành động nhằm xác định dấu hiệu của tội phạm.
Khởi tố vụ án hình sự đã được quy định trong các quy phạm pháp luật tố tụng hình sự từ năm 1960 và liên tục được hoàn thiện. Hiện nay, Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định khởi tố vụ án hình sự là một chương riêng, trong đó nêu rõ căn cứ, thẩm quyền và thủ tục khởi tố vụ án.
Theo quy định, khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm, cơ quan điều tra và viện kiểm sát phải ra quyết định khởi tố vụ án. Các đơn vị như bộ đội biên phòng, hải quan, kiểm lâm cũng có thể khởi tố khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật đến mức cần truy cứu trách nhiệm hình sự trong lĩnh vực quản lý của mình.
Các cơ quan khác trong lực lượng cảnh sát nhân dân, an ninh nhân dân, quân đội nhân dân nếu phát hiện hành vi có dấu hiệu phạm tội khi thực hiện nhiệm vụ, cũng có quyền khởi tố. Toà án có thể ra quyết định khởi tố nếu trong quá trình xét xử tại phiên tòa phát hiện được tội phạm hoặc người phạm tội mới cần điều tra.
Quyết định khởi tố vụ án phải ghi rõ thời gian, căn cứ và điều khoản của Bộ luật Hình sự được áp dụng. Quyết định khởi tố vụ án không cần sự phê chuẩn của Viện kiểm sát, nhưng trong vòng 24 giờ, quyết định của cơ quan điều tra, bộ đội biên phòng, hải quan và kiểm lâm phải được gửi đến Viện kiểm sát để kiểm sát việc khởi tố; quyết định của toà án phải được gửi đến Viện kiểm sát để xem xét và quyết định điều tra; quyết định của Viện kiểm sát phải được gửi đến cơ quan điều tra để thực hiện điều tra.
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn tố tụng đầu tiên, trong đó cơ quan tư pháp hình sự có thẩm quyền dựa trên các quy định của pháp luật tố tụng để xác định xem hành vi nguy hiểm cho xã hội đã thực hiện có dấu hiệu của tội phạm hay không, và quyết định khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
Quyết định khởi tố vụ án là cơ sở pháp lý để thực hiện điều tra. Các hoạt động điều tra và áp dụng biện pháp ngăn chặn, cưỡng chế chỉ được thực hiện sau khi có quyết định khởi tố. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cần thiết để làm rõ những thông tin ban đầu, xác định hiện trường, thu thập vật chứng và những tình tiết quan trọng cho việc phát hiện tội phạm, các hoạt động như khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, trưng cầu giám định, yêu cầu định giá tài sản có thể được tiến hành trước khi khởi tố vụ án.
Trong các trường hợp khẩn cấp hoặc bắt quả tang phạm tội, việc giữ người hoặc bắt người có thể diễn ra trước khi khởi tố vụ án.
ASL Law là công ty luật độc lập và cung cấp đầy đủ dịch vụ được tín nhiệm cao của Việt Nam gồm các luật sư giàu kinh nghiệm và tài năng. ASL Law được Legal500, Asia Law, WTR và Asia Business Law Journal. xếp hạng là Công ty Luật hàng đầu tại Việt Nam. Có trụ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mục đích chính của ASL LAW là cung cấp lời tư vấn và giải pháp lý thiết thực, hiệu quả và hợp pháp nhất cho khách hàng trong nước và quốc tế. Nếu cần sự trợ giúp, Quý khách hàng có thể gửi email liên hệ tới [email protected].
Liên hệ với công ty Luật ASL LAW để được tư vấn pháp lý chuyên sâu tại Việt Nam và quốc tế.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN