English
中文 (中国)
Hiện nay, do tình hình dịch bệnh diễn biến vô cùng phức tạp, các hãng hàng không như Vietnam Airlines, Bamboo Airline hay Vietjet Air đang gặp rất nhiều khó khăn về tình hình tài chính và việc các nhân viên có trình độ chuyên môn cao như Cơ phó, Cơ trưởng chưa được nhận lương theo hợp đồng mà được trả lương theo số giờ làm việc thực tế của họ, nhưng trên thực tế họ chỉ được làm một số giờ bay rất ít. Vì vậy, để giải quyết tình trạng khó khăn của mình, họ đã đơn phương chấm dứt hợp đồng với các hãng hàng không đã thuê họ. Tuy nhiên, đối với những nhân viên hàng không có trình độ chuyên môn cao thì việc họ đơn phương chấm dứt hợp đồng như thế nào là hợp pháp và trong trường hợp họ chấm dứt hợp đồng bất hợp pháp thì rủi ro mà họ phải gánh chịu là như thế nào. Bài viết dưới đây sẽ tập trung vào vấn đề này.
Thông thường, theo quy định của Bộ luật Lao động, người lao động có thể đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với hãng hàng không theo Điều 35 của Bộ luật lao động. Theo đó, những người lao động này chỉ phải báo trước 30 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng và 45 ngày nếu làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn cho người sử dụng lao động là hãng hàng không. Tuy nhiên, để đảm bảo nghiêm ngặt an ninh an toàn hàng không và đảm bảo kế hoạch bay đã được phê duyệt nhằm mục đích có thêm thời gian tuyển dụng nhân viên hàng không trình độ cao của Việt Nam, đối với một số vị trí quan trọng, bộ luật Lao động có quy định khác về việc chấm dứt hợp đồng lao động. Cụ thể, theo Nghị định số 145/2020/NĐ-CP, khi những người có trình độ chuyên môn cao như thành viên tổ lái tàu bay; nhân viên kỹ thuật bảo dưỡng tàu bay, nhân viên sửa chữa chuyên ngành hàng không; nhân viên điều độ, khai thác bay đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động thì thời hạn báo trước ít nhất phải là 120 ngày đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12 tháng trở lên.
Qua đó, đối với những nhân viên hàng không có vai trò nêu trên, họ có nghĩa vụ thông báo cho người sử dụng lao động biết trước 120 ngày để đảm bảo an toàn, an ninh hàng không tại hãng hàng không.
Tuy nhiên, những người lao động này cần lưu ý rằng việc họ thông báo trước 120 ngày về việc chấm dứt hợp đồng là hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng hợp pháp và họ không có nghĩa vụ phải bồi thường cho người sử dụng lao động, nhưng họ vẫn có thể gặp rủi ro phải bồi thường chi phí đào tạo nếu các bên đã ký hợp đồng đào tạo. Thật vậy, theo quy định tại Thông tư số 21/2017/TT-BGTVT, nhân viên khai thác tàu bay, tổ chức bảo dưỡng tàu phải bồi thường chi phí đào tạo và chi phí giờ bay tích lũy; chi phí phá vỡ cam kết về thời gian làm việc sau đào tạo khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn để làm căn cứ ký kết hợp đồng đào tạo, hợp đồng lao động với nhân viên hàng không có trình độ chuyên môn cao. Bên cạnh đó, nhân viên hàng không trình độ cao khi chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ theo hợp đồng đào tạo, hợp đồng lao động và các thỏa thuận có liên quan. Ngoài ra, một trong những điều khoản trong hợp đồng đào tạo mà Bộ luật Lao động quy định là điều khoản “Chi phí đào tạo và trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo”.
Theo đó, nếu hợp đồng đào tạo giữa người lao động (nhân viên hàng không trình độ cao) và người sử dụng lao động (Hãng hàng không) đã có điều khoản quy định rõ về việc tính chi phí phá vỡ cam kết thời hạn làm việc sau đào tạo mà người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trước thời hạn thì người lao động có thể gặp rủi ro phải chi trả toàn bộ chi phí đào tạo, kể cả khi họ đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động hợp pháp. Tuy nhiên, nếu không có quy định cụ thể về trách nhiệm hoàn trả chi phí đào tạo hoặc không ký hợp đồng đào tạo thì dù hãng hàng không đã bỏ chi phí đào tạo nhân viên trình độ cao, người nhân viên này sẽ không cần hoàn trả chi phí này.
Ngược lại, nếu nhân viên hàng không có trình độ chuyên môn cao không thực hiện nghĩa vụ thông báo trên hợp lý thì đây là hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật. Theo quy định của Pháp luật Việt Nam, khi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật, người lao động có các nghĩa vụ sau:
- Không được trợ cấp thôi việc.
- Phải bồi thường cho người sử dụng lao động nửa tháng tiền lương theo hợp đồng lao động và một khoản tiền tương ứng với tiền lương theo hợp đồng lao động trong những ngày không báo trước.
- Phải hoàn trả cho người sử dụng lao động chi phí đào tạo
Do đó, theo quy định này, đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ thông báo, bạn phải hoàn trả cho Công ty Bamboo một khoản bồi thường bằng một nửa tiền lương hàng tháng của bạn theo hợp đồng lao động và một khoản tiền tương ứng với tiền lương của bạn ghi trong hợp đồng cho những ngày bạn chấm dứt hợp đồng mà không báo trước.
Đầu tiên, chúng ta cần xác định mức lương phù hợp với hợp đồng lao động là bao nhiêu vì mức lương của bạn sẽ thay đổi và không cố định do đại dịch Covid-19. Hiện nay, do dịch Covid-19, lương của nhiều nhân viên hàng không trình độ cao được tính theo số giờ bay thực tế chứ không phải lương cơ bản theo hợp đồng lao động của họ với các hãng hàng không. Qua đó, lương thực tế của họ thấp hơn rất nhiều so với lương cơ bản trên hợp đồng.
Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều Tòa án xác định tiền lương bồi thường là tiền lương quy định trên hợp đồng lao động, là mức lương cơ bản trên hợp đồng lao động để tính bồi thường, thậm chí tất cả các khoản phụ cấp khác cũng được tính là một phần tiền lương khi đền bù. Do đó, những người này phải chịu rủi ro là họ có thể phải bồi thường cho hãng hàng không số tiền dựa trên mức lương cơ bản trên Hợp đồng lao động chứ không phải lương thực nhận.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, có một số tòa án chấp nhận rằng nếu bạn chứng minh được rằng phi công khác nhận được mức lương và số giờ bay bằng với bạn và tòa án cho rằng dịch bệnh có thể kéo dài thì mức lương có thể được xác định trên tổng số tiền lương thực nhận bình quân hàng tháng.
Ngoài ra, nếu nhân viên hàng không trình độ cao đơn phương chấm dứt hợp đồng trái pháp luật, nếu các hãng hàng không trả cho những người này bất kỳ chi phí đào tạo nào cho bất kỳ khóa đào tạo nào thì họ phải bồi hoàn chi phí đào tạo cho hãng hàng không, kể cả khi họ chưa ký hợp đồng đào tạo.
Đoàn Vũ Hoài Nam, Associate of ASL LAW
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được hướng dẫn về tư vấn luật lao động tại Việt Nam:
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
