English
中文 (中国)
Một trong những lý do chính trong việc hạn chế giao dịch ngoại hối là để bảo vệ và duy trì ổn định cho nền kinh tế nội địa. Việc kiểm soát tỉ giá hối đoái có thể giúp ngăn chặn những biến động lớn và đột ngột trong giá trị tiền tệ, giữ cho nền kinh tế ổn định hơn và giảm thiểu các rủi ro tiềm ẩn.
Điều 3 Thông tư 32/2013/TT-NHNN quy đinh “Trên lãnh thổ Việt Nam, trừ các trường hợp được sử dụng ngoại hối quy định tại Điều 4 Thông tư này, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo, báo giá, định giá, ghi giá trong hợp đồng, thỏa thuận và các hình thức tương tự khác (bao gồm cả quy đổi hoặc điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ, giá trị của hợp đồng, thỏa thuận) của người cư trú, người không cư trú không được thực hiện bằng ngoại hối.”
Việc hạn chế giao dịch ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam có nhiều tác động, được thể hiện rõ ràng nhất qua tình trạng Đô La Hóa khi so sánh với Hoa Kỳ.
Điển hình, khi đồng Đô La được sử dụng quá nhiều, thường xuyên trên lãnh thổ Việt Nam thay thế cho Việt Nam đồng, dẫn đến khả năng thay thế một hoặc nhiều chức năng của đồng nội tệ thì tình trạng đó gọi là đô la hóa nền kinh tế.
Đô la hóa có nhiều tác động tích cực, điển hình như thúc đẩy giao thương hàng hóa quốc tế khi đồng đô la được công nhận là đồng tiền mạnh nhất và phổ biến nhất trong thương mại quốc tế. Quốc gia sử dụng đồng đô la sẽ dễ dàng thực hiện các giao dịch thương mại hơn so với các quốc gia sử dụng đồng tiền nội địa của mình.
Việc sử dụng đô la sẽ xóa bỏ chế độ tỷ giá, giúp các nhà sản xuất có thể nắm bắt được hiệu quả kinh doanh và giúp cho Chính phủ kiểm soát tốt hơn tình hình thương mại cũng như quan hệ với các quốc gia đối tác. Xét trên việc Việt Nam là một quốc gia đang phát triển và Hoa Kỳ là cường quốc kinh tế toàn cầu, việc phụ thuộc vào đồng đô la cũng giúp giảm rủi ro Việt Nam đã phải hứng chịu nhiều năm qua là lạm phát.
Tác hại của việc không hạn chế giao dịch ngoại hối
Dẫu có nhiều lợi ích, song việc sử dụng ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam như đồng đô la sẽ mang lại nhiều tác hại hơn. Điển hình, nếu không có hạn chế về việc giao dịch bằng ngoại hối, các nhà đầu tư cá nhân, tổ chức trong nước có thể thực hiện việc đầu cơ tỷ giá, làm suy giảm mạnh giá trị của đồng Việt Nam và góp phần đẩy giá trị của đồng đô la lên (mặc dù có thể không đáng kể).
Việc đầu cơ tỷ giá đã tạo nên nhiều hậu quả tiêu cực cho các quốc gia không có chính sách kiểm soát tiền tệ hiệu quả. Điển hình, các nước Châu Á đã từng phải hứng chịu khủng hoảng tài chính châu Á 1997, bắt đầu từ Thái Lan và lan rộng đến nhiều quốc gia khác ở Châu Á.
Indonesia, Hàn Quốc và Thái Lan là những nước bị ảnh hưởng mạnh nhất bởi cuộc khủng hoảng này. Hồng Kông, Malaysia, Lào, Philippines cũng bị ảnh hưởng trầm trọng bởi sự sụt giá bất thình lình. Còn Đại lục Trung Hoa, Đài Loan, Singapore và Việt Nam cũng bị ảnh hưởng nhưng không quá lớn.
Một trong các nguyên nhân chính tạo nên khủng hoảng này là việc Thái Lan và một số nước Đông Nam Á đã cố gắng thực hiện cái mà các nhà kinh tế gọi là Bộ ba chính sách không thể đồng thời. Họ vừa cố định giá trị đồng tiền của mình vào đồng đô la Mỹ, vừa cho phép tự do lưu chuyển vốn (tự do hóa tài khoản vốn).
Khi phát hiện thấy những điểm yếu chết người trong nền kinh tế của các nước châu Á, một số thể chế đầu cơ vĩ mô đã tiến hành tấn công tiền tệ châu Á.
Trong kinh tế học, tấn công đầu cơ là việc bán nhanh các nguồn tài sản không đáng tin cậy của những nhà đầu cơ không hoạt động từ trước và thu nhận một cách tương đương những tài sản có giá trị lớn (tiền tệ hay vàng).
Tại đây, các nhà đầu cơ bán đồng đô la tại thị trường Châu Á, khiến giá trị của đồng nội tệ giảm mạnh. Người dân dần mất niềm tin vào việc Chính phủ có thể bảo vệ giá trị của đồng tiền, dẫn đến việc giao dịch tại Thái Lan và các quốc gia Đông Nam Á thời bấy giờ chủ yếu dựa vào đồng đô la.
Để có thể đảm bảo một mực tỷ giá đối hoái ổn định, ngân hàng trung ương có thể mua lại tiền tệ của chính mình tại một mức tỷ giá đối hoái cố định, sử dụng nguồn dự trữ ngoại tệ. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ có hiệu nghiệm nếu cuộc tấn công tiền tệ không ở quy mô lớn hoặc nguồn dự trữ ngoại hối của Chính phủ đủ lớn trước các đợt tấn công.
Dự trữ ngoại hối bao gồm: Ngoại tệ, vàng, tiền gửi ngoại tệ, trái phiếu kho bạc và chứng khoán khác của chính phủ… Theo báo cáo của IMF, dự trữ ngoại hối của Việt Nam hiện đang ở khoảng 100 tỷ USD. Tuy nhiên, con số này là không chắc chắn do không có thống kê. Thống kê chính xác dừng ở mức 92 tỷ USD vào tháng 8 năm 2022.
Khi nguồn dự trữ ngoại hối hết, không đủ để ứng phó trước các đợt tấn công liên tục của các nhà đầu cơ quốc tế, giá trị đồng tiền nội tệ của quốc gia đó sẽ giảm mạnh và Chính phủ sẽ hoàn toàn bất lực, không còn khả năng kiểm soát nền kinh tế. Trong các trường hợp này, các tổ chức quốc tế hoặc Chính phủ các quốc gia khác có thể đưa ra hỗ trợ nhằm ổn định tình hình, như thông qua các khoản vay lãi suất 0% hoặc cung cấp viện trợ, kĩ thuật,…
Một trong các nguyên nhân chính yếu dẫn đến khủng hoảng tài chính năm 1997 tại Châu Á ngoài tác nhân bên ngoài là các nhà đầu cơ quốc tế còn phải tính đến khả năng xử lý khủng hoảng yếu kém của các quốc gia. Nhiều nhà kinh tế cho rằng khi mới bị tấn công tiền tệ, đáng lẽ các nước châu Á phải lập tức thả nổi đồng tiền của mình chứ không nên cố sức bảo vệ tỷ giá để đến nối cạn kiệt cả dự trữ ngoại hối nhà nước mà lại càng làm cho tấn công đầu cơ thêm kéo dài.
Những cuộc đầu cơ tấn công sẽ thường được nhắm vào các quốc gia nhỏ đang phát triển với những “hòm chiến tranh” (một khoản dự trữ ngoại tệ dự trù trong những trường hợp bất trắc xảy ra) nhỏ hơn, so với các cường quốc lớn với những nguồn dự trữ khổng lồ.
Tác động của việc hạn chế giao dịch ngoại hối trên lãnh thổ Việt Nam
Sau các khủng hoảng kinh tế, Chính phủ các nước Châu Á đã có nhiều chính sách mới về việc bảo vệ đồng tiền nội tệ. Ngoài việc làm giảm đi giá trị quyền in tiền của ngân hàng Nhà nước, việc không hạn chế giao dịch ngoại hối còn khiến cho thị trường tài chính của Việt Nam trở nên phụ thuộc và bị động theo các chính sách của Ngân hàng Trung ương quốc gia sở hữu ngoại tệ (ví dụ như FED của Hoa Kỳ).
Hiện tại, tuy rằng Việt Nam cũng như phần lớn các quốc gia khác đều chú ý đến các chính sách của FED vì các ảnh hưởng toàn diện trên trường quốc tế của cơ quan này song Việt Nam hiện không chịu phụ thuộc hoàn toàn vào các chính sách đó so với các nước sử dụng đô la Mỹ.
Chính vì đô la hóa tạo ra nhiều bất lợi hơn so với lợi ích do nó mang lại nên chính sách hạn chế giao dịch ngoại hối là đặc biệt cần thiết để đảm bảo một thị trường tài chính ổn định.
ASL Law là công ty luật độc lập và cung cấp đầy đủ dịch vụ được tín nhiệm cao của Việt Nam gồm các luật sư giàu kinh nghiệm và tài năng. ASL Law được Legal500, Asia Law, WTR và Asia Business Law Journal. xếp hạng là Công ty Luật hàng đầu tại Việt Nam. Có trụ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mục đích chính của ASL LAW là cung cấp lời tư vấn và giải pháp lý thiết thực, hiệu quả và hợp pháp nhất cho khách hàng trong nước và quốc tế. Nếu cần sự trợ giúp, Quý khách hàng có thể gửi email liên hệ tới info@aslgate.com.
Liên hệ với công ty Luật ASL LAW để được hướng dẫn về dịch vụ tư vấn pháp lý về Tài chính và Ngân hàng tại Việt Nam:
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
