Ngăn chặn hành vi lẩn tránh thuế

Với lần cảnh báo đầu tiên vào hồi đầu năm, Cục Phòng vệ Thương mại đã xác định 11 mặt hàng, bao gồm các sản phẩm từ gỗ, như: gỗ dán từ nguyên liệu gỗ cứng, tủ gỗ, ghế sofa có khung gỗ… Với lần cảnh báo thứ 2 vào hồi tháng 8, các mặt hàng này tiếp tục xuất hiện trong danh sách. Bên cạnh đó, danh sách này còn có các mặt hàng khác như đá nhân tạo, gạch men, xe đạp điện, ống đồng, vỏ bình gas… Với lần cảnh báo thứ 3 vào tháng 9, mặt hàng pin năng lượng mặt trời bị nguyên đơn cáo buộc là sản phẩm có xuất xứ từ Trung Quốc và được thay đổi xuất xứ thành Việt Nam trước khi được xuất khẩu tới Hoa Kỳ.

Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), từ thời điểm cuối năm 2020, đã xuất hiện hiện tượng các sản phẩm gỗ như tủ bếp, tủ phòng tắm… được nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam bởi các công ty Việt Nam mới được thành lập hoặc đã được thành lập trong khoảng từ 1 đến 2 năm. Nhiều doanh nghiệp (DN) thành viên cho rằng việc các sản phẩm được nhập khảu từ trung quốc có mục đích gian lận xuất xứ để nhận ưu đãi thuế khi xuất khẩu các mặt hàng trên tới Hoa Kỳ.

Hơn nữa, các sản phẩm được nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam thường chưa được hoàn thiện, cũng như có dấu hiệu được nhiều doanh nghiệp mua qua, bán lại rồi mới được gia công, lắp ráp thành sản phẩm hoàn chỉnh phục vụ cho mục đích xuất khẩu. Do đó các bộ, ngành liên quan cần có kế hoạch cụ thể để thanh tra, kiểm tra đột xuất các DN có liên quan tới hành động gian lận xuất xứ, lẩn tránh thuế.

Thép cũng là một trong những mặt hàng có liên quan đến các vụ kiện tụng về hành vi lẩn tránh thuế, giả mạo xuất xứ. Hiệp hội Thép Việt Nam đã nhiều lần thực hiện việc khuyến cáo, cảnh báo doanh nghiệp về hành vi làm giả hoặc tiếp tay làm giả xuất xứ vì lợi ích của cá nhân mà gây ảnh hưởng tiêu cực đến cả một ngành công nghiệp.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang phải chịu nhiều thách thức với những sản phẩm giả mạo có nguồn gốc từ nước ngoài xâm nhập vào thị trường trong nước. Cụ thể, Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) mới đây đã đưa ra cảnh báo tình trạng các sản phẩm đường mía có nguồn gốc từ Thái Lan đi đường vòng sang 5 quốc gia Lào, Campuchia, Indonesia, Malaysia và Myanmar trước khi được nhập khẩu vào Việt Nam, hành vi này được phát hiện khi Việt Nam thực hiện việc điều tra đường Thái Lan bán phá giá và trợ cấp.

Khó khăn trong việc xử lý hành vi giả mạo xuất xứ, lẩn tránh thuế

Các doanh nghiệp sản xuất trong nước và các cơ quan chức năng cần thời gian để thu thập bằng chứng để có thể xử lý hành vi giả mạo xuất xứ, lẩn tránh thuế. Vào tháng 6 năm nay, khi Việt Nam thực hiện việc áp thuế chống bán phá giá 42,99% và chống trợ cấp 4,65% (gần 48%) thì sản lượng đường nhập khẩu tăng chóng mặt đến 6 lần trong 7 tháng đầu năm 2021 so với cùng kỳ năm 2020. Nếu ngành sản xuất đường trong nước cũng như các cơ quan chức năng không quyết tâm giải quyết hành vi giả mạo xuất xứ, lẩn tránh thuế triệt để, các DN sản xuất trong nước có thể sẽ tiếp tục rơi vào tình trạng khó khăn vì sự xuất hiện liên tục của sản phẩm đường mía Thái Lan bán phá giá, trợ cấp.

Trong 5 quốc gia bị điều tra lẩn tránh thuế, chỉ có Malaysia không sản xuất đường mía, các quốc gia còn lại vẫn có hoạt động sản xuất sản phẩm này. Do đó, việc chứng minh hành vi lẩn tránh thuế có thể sẽ khó khăn hơn. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất đường cũng có những lợi ích khác nhau. Có những doanh nghiệp thực hiện việc tiếp tay cho hoạt động lẩn tránh thuế, cụ thể như lập công ty “ma” ở 5 quốc gia trên và trung chuyển sản phẩm về Việt Nam, từ đó lẩn tránh thuế lên đến gần 48%. Hành vi này đã khiến các doanh nghiệp đầu tư nguyên liệu nội địa chịu nhiều thiệt thòi vì phải đối mặt với sản phẩm cạnh tranh không lành mạnh.