English
中文 (中国)
Các biện pháp quản lý các khoản phải thu chủ yếu được quy định trong Bộ luật Dân sự 2015 và Nghị định số 21/2021/NĐ-CP, cũng như Luật Các tổ chức tín dụng 2010, và Thông tư hướng dẫn chi tiết số 02/2017/TT-NHNN ban hành bởi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN).
Trong khi cả Bộ luật Dân sự và Nghị định 21 đều không định nghĩa các khoản phải thu, Điều 3.7 Thông tư 02 đã đưa ra định nghĩa thỏa đáng về các khoản phải thu là “một khoản tiền mà bên bán có quyền nhận từ bên mua theo hợp đồng mua bán hàng hóa hoặc hợp đồng dịch vụ”.
Mặc dù chỉ được quy định trong Thông tư 02, nhưng việc sử dụng các khoản phải thu được các tổ chức tín dụng sử dụng phổ biến trong hoạt động và các đối tượng dân sự trong nhiều giao dịch riêng.
Hoạt động tài trợ vốn lưu động bằng tài sản bảo đảm là khoản phải thu ở Việt Nam được thực hiện theo hai cơ chế pháp lý chủ yếu là chuyển nhượng quyền đòi nợ và thế chấp khoản phải thu.
Việc chuyển giao quyền đòi nợ được thực hiện bằng cách mua các khoản phải thu dựa trên nguyên tắc chuyển giao quyền tuyệt đối. Điều này có nghĩa là khi chuyển nhượng, bên vay sẽ chuyển giao quyền sở hữu của mình đối với các khoản phải thu cho bên cho vay. Do đó, người đi vay sẽ không nhận được bất kỳ số dư nào cho việc thanh lý các khoản phải thu, và người cho vay cũng không có quyền đòi lại khoản thanh toán sau khi giao dịch hoàn tất.
Trong hoạt động cho vay của các tổ chức tín dụng, việc mua các khoản phải thu chủ yếu được sử dụng dưới hình thức bao thanh toán do các ngân hàng thương mại và công ty tài chính phi ngân hàng cung cấp. Từ lâu, theo khung pháp luật hết hiệu lực vào tháng 9/2017, các tổ chức tín dụng đã có hai hình thức bao thanh toán, đó là bao thanh toán không truy đòi và bao thanh toán có truy đòi.
Tuy nhiên, quy định hiện hành của Luật Các tổ chức tín dụng và Thông tư 02 đã loại trừ khuôn khổ pháp lý của dịch vụ bao thanh toán không truy đòi, quy định rằng các tổ chức tín dụng hiện nay chỉ được cung cấp dịch vụ bao thanh toán có truy đòi.
Sở dĩ có sự thay đổi như vậy có lẽ xuất phát từ chính sách hạn chế rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng trong nước của NHNN.
Trong lĩnh vực dân sự, các khoản phải thu được mua bán như quyền đòi nợ theo khuôn khổ pháp luật của Bộ luật Dân sự. Theo đó, theo quy định tại Điều 365 Bộ luật Dân sự, bên vay có thể chuyển giao quyền đòi nợ cho bên cho vay theo thỏa thuận của các bên dưới hình thức chuyển giao quyền đòi nợ.
Tuy nhiên, Bộ luật Dân sự cũng đưa ra những trường hợp bị cấm giao dịch như khi một dạng tài sản không thể chuyển nhượng được do pháp luật quy định; hoặc không được phép chuyển nhượng khi có thỏa thuận trước của người bán và người nợ hoặc theo quy định của pháp luật.
Do bản chất hoặc mục đích của một số quyền gắn liền với nhân cách con người (còn gọi là quyền nhân thân), ví dụ như quyền yêu cầu cấp dưỡng, quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại do xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, và danh tiếng, các quyền này được quy định là tài sản không thể chuyển nhượng.
Ngoài ra, có những quyền đã được các bên đồng ý về việc hạn chế chuyển nhượng. Đối với các khoản phải thu, người nợ (hoặc người mua) và người bán có thể đạt được thỏa thuận không chuyển giao quyền đòi nợ, cũng như tạo ra bất kỳ sự bảo đảm nào đối với các quyền đó. Điều này thường được thực hiện theo cách sử dụng điều khoản không chuyển nhượng, điều này có thể ngăn cấm việc cấp bảo đảm cho các khoản phải thu (hoặc các lợi ích khác theo hợp đồng) mà không có sự đồng ý của người nợ.
Phát triển nguồn vốn lưu động tại Việt Nam
Các khoản phải thu thương mại trong giao dịch bảo đảm được phân loại là một loại tài sản có thể thế chấp theo Nghị định 21. Do đó, các điều kiện, hiệu lực và việc thực hiện các khoản phải thu sẽ được thực hiện trên cơ sở pháp lý của một loại tài sản thế chấp.
Để trở thành tài sản đủ tiêu chuẩn để thế chấp, các khoản phải thu thương mại phải là quyền phát sinh từ hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ thuộc sở hữu của bên vay (bên thế chấp). Khi người vay sử dụng các khoản phải thu để bảo đảm cho một giao dịch, thì không cần phải có sự đồng ý của người nợ. Tuy nhiên, người nợ phải được bên cho vay (bên nhận thế chấp) thông báo trước trước khi thực hiện nghĩa vụ của mình.
Khi giao dịch thế chấp được thực hiện, bên nhận thế chấp không chỉ có quyền yêu cầu thanh toán khi có bằng chứng về quyền đối với khoản thanh toán được yêu cầu đó mà còn có quyền đăng ký giao dịch bảo đảm với Cơ quan đăng ký quốc gia về giao dịch bảo đảm.
Khi giao dịch thế chấp được thực hiện, bên nhận thế chấp không chỉ có quyền yêu cầu thanh toán khi có bằng chứng về quyền đối với khoản thanh toán được yêu cầu đó mà còn có quyền đăng ký giao dịch bảo đảm với Cơ quan đăng ký quốc gia về giao dịch bảo đảm.
Do đó, bên nhận thế chấp sẽ được ưu tiên thanh toán khi các khoản phải thu được thực hiện. Theo khuôn khổ pháp lý của Nghị định 21, bảo đảm đối với khoản phải thu có cơ sở pháp lý rõ ràng hơn để thực hiện, từ đó bảo vệ lợi ích hợp pháp của bên nhận thế chấp trong giao dịch bảo đảm.
Bảo đảm đối với các khoản phải thu trong hoạt động cấp vốn lưu động không phải là điều xa lạ đối với nhiều hệ thống pháp luật ở Châu Á. Thông thường, các khoản phải thu được sử dụng như một tài sản bảo đảm.
Đối với Việt Nam, việc sử dụng các khoản phải thu để được bên thứ ba ứng trước hoặc bảo đảm thực hiện nghĩa vụ sẽ tạo cơ hội cho hoạt động cho vay và huy động vốn bắt kịp xu hướng của thị trường vốn châu Á.
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được hướng dẫn về luật doanh nghiệp, luật lao động, luật sở hữu trí tuệ, luật bất động sản.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
