English
中文 (中国)
Thuế thu nhập cá nhân là một loại thuế rất đặc biệt ở Việt Nam. Phần lớn người dân Việt Nam không quan tâm đến các quy định về loại thuế này vì họ không phải đóng nó. Đúng hơn, chỉ có tầng lớp giàu có trong xã hội mới phải đau đầu vì thuế thu nhập cá nhân. Vậy, các lưu ý cần phải biết về thuế thu nhập cá nhân tại Việt nam là gì?
Thuế thu nhập cá nhân tại Việt Nam
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là khoản tiền mà người có thu nhập phải khấu trừ từ lương, từ các nguồn thu khác vào ngân sách nhà nước sau khi đã trừ đi các khoản được khấu trừ.
Thuế thu nhập cá nhân không đánh vào cá nhân có thu nhập thấp nên khoản thu này sẽ công bằng cho mọi đối tượng, góp phần giảm bớt sự chênh lệch giữa các tầng lớp trong xã hội.
Có 2 đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân: Cá nhân cư trú và cá nhân không cư trú tại Việt Nam có thu nhập chịu thuế. Cụ thể:
- Đối với cá nhân cư trú: Thu nhập chịu thuế là khoản thu nhập phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam (không phân biệt nơi trả thu nhập).
- Đối với cá nhân không cư trú: Thu nhập chịu thuế là khoản thu nhập phát sinh tại Việt Nam (không phân biệt nơi trả và nhận thu nhập).
Vai trò của thuế thu nhập cá nhân
Thuế thu nhập cá nhân đóng một vai trò quan trọng không chỉ đối với ngân sách nhà nước mà còn đối với sự công bằng trong xã hội vì loại thuế này có công sức lớn vào nỗ lực cải thiện bình đẳng xã hội ở Việt Nam.
Tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước
Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập cá nhân (TNCN), thuế xuất nhập khẩu, thuế bảo vệ môi trường, thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), thuế đăng ký kinh doanh,…
Theo đó, đóng góp thuế TNCN cũng là một cách giúp quốc gia có thêm ngân sách để đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nâng cao đời sống xã hội của người dân,…
Khi nền kinh tế ngày càng phát triển, thuế thu nhập cá nhân cũng có tốc độ tăng trưởng nhanh, tỷ lệ thuận với thu nhập bình quân đầu người.
Qua đó, vòng tròn 2 chiều này sẽ càng ngày càng khiến xã hội phát triển và khiến cho ngày càng nhiều người dân sẽ có thể đạt được mức lương đóng TNCN, nghĩa là họ đã gia nhập vào tầng lớp giàu có có khả năng chịu thuế, từ đó lại có nhiều nguồn đóng góp hơn cho xã hội.
Góp phần tạo nên công bằng, bình đẳng xã hội
Không chỉ ở Việt Nam mà ở mọi quốc gia trên thế giới, khoảng cách giàu nghèo trong thế kỉ này đã ngày càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.
Điều này tạo ra một hiện tượng, một ý tưởng về sự bất công xã hội trên thế giới.
Để giải quyết vấn đề này, thuế thu nhập cá nhân đóng vai trò chủ đạo vì đây là cách rõ ràng nhất để giảm khoảng cách giàu nghèo bởi lẽ các cá nhân có mức thu nhập thấp, hay còn được gọi là người nghèo, bình thường sẽ không phải nộp khoản thuế này.
Những công dân có thu nhập trung bình hoặc thấp hầu như không đủ trang trải cho bản thân và gia đình sẽ không phải nghĩ đến thuế thu nhập cá nhân.
Mặt khác, hệ thống thuế thu nhập cá nhân sẽ không quá bất công đối với tầng lớp giàu có vì tài sản của họ vốn không được tạo ra từ hư không mà đã phải trải qua một quá trình lao động hăng say miệt mài.
Chính phủ Việt Nam hiểu điều đó.
Theo đó, mặc dù phải chịu thuế TNCN, nhưng tầng lớp giàu sẽ không bị ảnh hưởng quá nhiều đến mức không công bằng và tạo nên gánh nặng tâm lí, dẫn đến thiệt hại cho nền kinh tế.
Vì vậy, thuế thu nhập cá nhân tuy chưa mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách Nhà nước nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc góp phần thực hiện chính sách công bằng xã hội.
Điều tiết vĩ mô của nền kinh tế
Thuế thu nhập cá nhân được coi là công cụ giúp điều tiết kinh tế vĩ mô, kích thích tiết kiệm và đầu tư theo hướng nâng cao hiệu quả xã hội.
Bằng cách giảm thu nhập của những công dân có thu nhập cao, và phân phối lại cho những công dân có thu nhập thấp hơn, thuế thu nhập cá nhân góp phần quan trọng vào việc tăng các chế độ phúc lợi xã hội.
Phát hiện và ngăn chặn thu nhập bất hợp pháp
Trên thực tế, tầng lớp giàu có dù nhiều hay ít đều đã tìm cách để tránh nộp thuế và các khoản phải nộp khác nhằm mục đích cân bằng khoảng cách giàu nghèo.
Gần như chắc chắn rằng mọi doanh nghiệp lớn ở Việt Nam và trên thế giới đều đã tìm ra một số phương pháp, cả hợp pháp và bất hợp pháp, để giảm thiểu các khoản thuế mà họ phải nộp.
Việc tránh và phát hiện và ngăn chặn là một vòng tròn không bao giờ kết thúc trong thị trường và nền kinh tế.
Tuy nhiên, thông qua việc bắt buộc nộp các loại thuế như thuế thu nhập cá nhân, các cơ quan có thẩm quyền sẽ có cơ hội phát hiện và ngăn chặn các hành vi thu lợi bất chính thông qua các nguồn bất hợp pháp như hối lộ, tham ô, buôn bán hàng cấm, trốn thuế, lừa đảo chiếm đoạt tài sản,…
Cách tính thuế thu nhập cá nhân
Như đã nói ở trên, có 2 đối tượng chính phải nộp thuế thu nhập cá nhân là cá nhân cư trú và cá nhân không cư trú tại Việt Nam có thu nhập chịu thuế.
Vậy cách tính thuế TNCN phải nộp cho các đối tượng này như thế nào?
Cách tính thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân cư trú
Cá nhân cư trú là cá nhân trong các trường hợp sau đây:
+) Có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong năm dương lịch hoặc 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam, trong đó ngày đến và ngày đi được tính là 1 ngày.
+) Có nơi thường trú tại Việt Nam thuộc một trong hai trường hợp:
- Có nhà ở thuê để ở tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về nhà ở mà thời hạn hợp đồng thuê từ 183 ngày trở lên trong năm tính thuế.
- Có nơi cư trú thường xuyên theo quy định của pháp luật về cư trú.
Đối với cá nhân thường trú tại Việt Nam ký hợp đồng lao động từ 03 tháng trở lên:
Thuế TNCN phải nộp = Thu nhập tính thuế x Thuế suất.
Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế – Các khoản giảm trừ.
Trong khi làm việc, người lao động có thể nhận được một số khoản thu nhập không phải chịu thuế như một phần của thuế thu nhập cá nhân.
Thu nhập từ tiền lương, tiền công được miễn thuế bao gồm:
- Tiền lương làm đêm, làm thêm giờ được trả cao hơn tiền lương ban ngày, tiền làm thêm giờ theo quy định của pháp luật;
- Thu nhập từ tiền lương, tiền công của thuyền viên Việt Nam làm việc cho hãng tàu nước ngoài, hãng tàu Việt Nam kinh doanh vận tải quốc tế.
Các khoản khấu trừ bao gồm:
- Giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế: 11 triệu đồng/tháng (132 triệu đồng/năm);
- Giảm trừ gia cảnh cho mỗi người phụ thuộc: 4,4 triệu đồng/tháng.
Thuế suất từ tiền lương, tiền công đối với cá nhân ký hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên được áp dụng lũy tiến theo quy định.
Về tiền lương tính thuế, cá nhân không có người phụ thuộc phải nộp thuế thu nhập khi có tổng thu nhập từ tiền lương, tiền công trên 11 triệu đồng/tháng (Khoản thu nhập này đã trừ các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc theo quy định và các khoản đóng góp khác như từ thiện, nhân đạo,…)
Thu nhập trên là thu nhập từ tiền lương, tiền công trừ các khoản sau: Các khoản đóng bảo hiểm, quỹ hưu trí tự nguyện, đóng góp từ thiện, khuyến học, nhân đạo; Thu nhập được miễn thuế thu nhập cá nhân,…
Các khoản khấu trừ này là một phần trong các chính sách của chính phủ nhằm vận động, khuyến khích sự ủng hộ của người dân đối với các hoạt động xã hội.
Đối với người lao động không ký hợp đồng lao động hoặc ký hợp đồng lao động dưới 3 tháng:
Theo quy định tại Điều 25 Thông tư 111/2013/TT-BTC, người cư trú ký hợp đồng lao động dưới 3 tháng hoặc không ký hợp đồng lao động mà tổng mức trả thu nhập từ 2 triệu đồng/lần trở lên thì phải nộp thuế phải khấu trừ theo tỷ lệ 10% trên thu nhập (khấu trừ trước khi trả).
Số thuế phải nộp được tính theo công thức: Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = 10% x Tổng thu nhập trước khi trả.
Cách tính thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân không cư trú
Cá nhân không cư trú là người nước ngoài không có đủ điều kiện của cá nhân cư trú theo quy định của pháp luật.
Cá nhân không cư trú không được tính giảm trừ gia cảnh nên chỉ cần có thu nhập chịu thuế thì sẽ phải nộp thuế thu nhập.
Nói cách khác, cá nhân không cư trú sẽ bị đánh thuế nếu có thu nhập, tiền lương thuộc đối tượng chịu thuế.
Tương tự như đối với cá nhân cư trú thuộc diện nộp thuế thu nhập cá nhân tại Việt Nam, cá nhân không cư trú cũng được giảm trừ số tiền cần nộp nếu có đóng góp từ thiện, khuyến học, nhân đạo, đóng góp bảo hiểm, quỹ hưu trí tự nguyện,…
Khoản 1 Điều 18 Thông tư 111/2013/TT-BTC quy định thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân không cư trú được tính theo công thức sau:
Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = 20% x Thu nhập chịu thuế
Thu nhập chịu thuế được xác định bằng tổng số tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập khác có tính chất tiền lương, tiền công mà người nộp thuế nhận được trong kỳ tính thuế.
Trong đó, thu nhập chịu thuế của cá nhân không cư trú được xác định theo quy định tại thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công của cá nhân cư trú.
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được tư vấn về luật thuế.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
