Việt Nam đang nỗ lực sửa đổi các quy định về việc xử phạt hành chính đối với hành vi vi phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Bộ Khoa học và Công nghệ (MOST) vừa công bố dự thảo nghị định (“Dự thảo Nghị định”) sửa đổi quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp tại Nghị định số 99/2013/NĐ-CP ( “Nghị định 99”). Theo đề xuất kèm theo cho Chính phủ, các lý do chính của đợt sửa đổi này là: 

• thông qua những thay đổi trong Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2022; và
• nhằm giải quyết những tồn tại, vướng mắc trong 8 năm thực hiện Nghị định 99.

Đề xuất đáng chú ý trong Dự thảo Nghị định

1. Duy trì các biện pháp xử lý đối với hành vi vi phạm bằng sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, tên thương mại và thiết kế bố trí và các hành vi cạnh tranh không lành mạnh

Dự thảo sửa đổi mới nhất được công bố công khai đối với Luật Sở hữu trí tuệ (“DAIPL”) đề xuất loại trừ các hành vi vi phạm hành chính đối với bằng sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, tên thương mại và thiết kế bố trí và các hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Tuy nhiên, các loại vi phạm này vẫn được đưa vào Dự thảo Nghị định. Có lẽ, dự thảo trên không nên được hiểu là một động thái của Bộ KH&CN nhằm thay thế những gì DAIPL đề xuất, mà chỉ đơn giản biểu thị rằng Dự thảo Nghị định đã được soạn thảo tách biệt khỏi các cuộc tranh luận đang diễn ra về DAIPL.

2. Coi “vi phạm hành chính nhiều lần” là tình tiết tăng nặng

“Vi phạm hành chính nhiều lần” là trường hợp người nào đó thực hiện cùng một hành vi vi phạm hành chính mà họ đã vi phạm trước đó nhưng chưa bị xử phạt trong khi chưa hết thời hiệu xử phạt.

Do Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi mới đưa ra, Dự thảo Nghị định chọn “vi phạm hành chính nhiều lần” là tình tiết tăng nặng trong hình thức xử phạt duy nhất đối với lần vi phạm cuối cùng và không xử phạt từng hành vi vi phạm riêng lẻ. Như một thông tin lý lịch, tình tiết tăng nặng làm căn cứ để cơ quan có thẩm quyền xử phạt tiền cao hơn mức trung bình của mức tiền phạt quy định nhưng không vượt quá mức tối đa của mức tiền phạt đó.

Trong khi vẫn còn phải xem quy định này sẽ được thực hiện như thế nào trên thực tế, so với quy định hiện hành là mỗi vi phạm hành chính bị xử phạt riêng lẻ, nó dường như làm giảm mức độ xử phạt hành chính tiềm ẩn nhưng giảm bớt khối lượng công việc của các cơ quan chức năng trong việc xử lý đã không còn vi phạm.

3. Tăng mức phạt tiền đối với các hành vi vi phạm liên quan đến chỉ dẫn quyền sở hữu công nghiệp

Ví dụ về những vi phạm này bao gồm (i) yêu cầu sai quyền sở hữu công nghiệp đối với sản phẩm, ví dụ: đặt biểu tượng ® bên cạnh các nhãn hiệu chưa đăng ký, và (ii) không khai báo hoặc tuyên bố sai rằng sản phẩm được sản xuất theo các giấy phép nhãn hiệu. Dự thảo Nghị định tăng gấp hai mươi lần mức phạt tiền đối với các hành vi vi phạm này, tức là từ 0,5–1 triệu đồng lên 10–20 triệu đồng, cho rằng cần phản ánh đúng tính chất và mức độ nghiêm trọng của các hành vi vi phạm này.

4. Xử phạt việc xuất khẩu hàng hóa vi phạm sở hữu công nghiệp hoặc hàng giả

Luật Hải quan 2014 cho phép tạm dừng hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu có dấu hiệu vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời CPTPP và EVFTA yêu cầu Việt Nam có biện pháp xử lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu bị nghi ngờ. Trên thực tế, các cơ quan thực thi rất ngại xử phạt hành chính đối với hàng hóa vi phạm xuất khẩu, với lý do hàng hóa đó sẽ được xuất khẩu ra khỏi thị trường nội địa và do đó thiệt hại có thể xảy ra đối với chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ là rất nhỏ. Tuy nhiên, điều này đã ảnh hưởng đáng kể đến các chủ sở hữu IP khi họ cố gắng giải quyết các vấn đề hàng giả ở cả cấp khu vực và quốc tế, không chỉ ở cấp quốc gia.

Hiện nay để phù hợp với Luật Hải quan và các Hiệp định FTA, Dự thảo Nghị định bổ sung chế tài đối với việc xuất khẩu hàng giả hoặc hàng hóa mang nhãn hiệu thương mại/chỉ dẫn địa lý/tên thương mại/kiểu dáng công nghiệp vi phạm hoặc dấu hiệu cạnh tranh không lành mạnh. Đây thực sự là một rất hoan nghênh sửa đổi.

5. (Có thể) bỏ xử phạt hành chính đối với việc vận chuyển quá cảnh hàng hóa vi phạm quyền sở hữu công nghiệp

Nghị định 99 quy định rõ “quá cảnh” là trường hợp vận chuyển hàng hóa vi phạm quyền sở hữu công nghiệp có thể xử phạt được. Dự thảo Nghị định loại bỏ quy định kỹ thuật này – điều đáng tiếc là không được nêu trong đề xuất kèm theo. Nếu Bộ KH&CN thực sự có ý định gỡ bỏ các biện pháp xử phạt hành chính đối với việc vận chuyển hàng quá cảnh vi phạm quyền sở hữu công nghiệp, thì đó sẽ là một tin vui cho các công ty logistics địa phương, những người thường phàn nàn rằng các biện pháp trừng phạt không công bằng cản trở hoạt động kinh doanh vận chuyển hàng hóa quá cảnh của họ.

6. Tăng cường “quyền tự chủ của các bên” trong các thủ tục hành chính liên quan đến sở hữu công nghiệp

Để tiếp tục nâng cao bản chất dân sự của sở hữu trí tuệ, ngoài trường hợp các bên đạt được thỏa thuận trong Nghị định 99, Dự thảo Nghị định bổ sung yêu cầu đơn phương của chủ thể quyền làm cơ sở để cơ quan chức năng đình chỉ xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Việc lấy ý kiến cộng đồng đối với Dự thảo Nghị định sẽ kết thúc vào ngày 1 tháng 8 năm 2021 và sẽ được trình Chính phủ trong cùng tháng. Dự kiến sẽ có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 2022 đồng thời với Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi.

Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được hướng dẫn về luật doanh nghiệp, luật lao động, luật sở hữu trí tuệ, tư luật về bất động sản.

BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN