English
中文 (中国)
Xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu tại Việt Nam là một khía cạnh rất quan trọng mà các doanh nghiệp cũng như các nhà đầu tư cần hết sức lưu tâm. Tuy nhiên, tại Việt Nam, xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu không được quan tâm nhiều như các nước khác, ảnh hưởng nặng nề đến thị trường. Vậy đâu là nguyên nhân, giải pháp của hiện tượng này và các quy định về xếp hạng tín nhiệm trái phiếu tại Việt Nam là gì?
Tại Việt Nam, trái phiếu phát hành ra công chúng không bắt buộc phải được xếp hạng tín nhiệm. Theo đó, nhà đầu tư phải tự chịu rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu từ các doanh nghiệp không được đánh giá tín nhiệm về các khía cạnh đảm bảo cho lời hứa về lãi suất cao của họ.
Hậu quả là đã có vô số trường hợp nhà đầu tư trắng tay vì doanh nghiệp phát hành trái phiếu đó phá sản, không có khả năng giải quyết các khoản nợ,…
Qua đó, ta cần phải thay đổi thực trạng này để thị trường trái phiếu Việt Nam phát triển, sánh vai với các quốc gia lớn trên thế giới.
Xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu tại Việt Nam
Để nâng cao tính minh bạch của thị trường và là cơ sở để các nhà đầu tư lựa chọn kênh đầu tư, thì xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu là công cụ quan trọng nhất.
Về cơ bản, xếp hạng tín nhiệm được hiểu là sự đánh giá “chất lượng tín dụng”, tức là khả năng trả nợ của doanh nghiệp.
Việc xếp hạng tín nhiệm được thực hiện dựa trên việc phân tích các yếu tố liên quan đến các chỉ tiêu tài chính, hoạt động kinh doanh, lịch sử vay và trả nợ,…
Xếp hạng tín nhiệm được thực hiện bởi các tổ chức xếp hạng tín nhiệm, là các công ty chuyên cung cấp dịch vụ nhằm đánh giá sức mạnh tài chính của doanh nghiệp, đặc biệt là khả năng đáp ứng các khoản nợ gốc và lãi vay của doanh nghiệp.
Có hai loại xếp hạng tín nhiệm là xếp hạng tín nhiệm của doanh nghiệp (hoặc tổ chức phát hành) và xếp hạng tín nhiệm của các công cụ nợ như trái phiếu hoặc một số khoản vay cụ thể.
Như vậy, có thể hiểu là xếp hạng tín nhiệm trái phiếu là một hình thức xếp hạng tín nhiệm công cụ nợ, là sự đánh giá mức độ tin cậy về khả năng thanh toán của tổ chức phát hành đối với trái phiếu.
Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu thường bao gồm việc đánh giá các điều khoản của trái phiếu, tài sản thế chấp và các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến khả năng thanh toán (chẳng hạn như bảo lãnh của bên thứ ba) trong trường hợp doanh nghiệp mất khả năng thanh toán.
Lý do tại sao trái phiếu cần được xếp hạng tín nhiệm
Tại Việt Nam, các nhà đầu tư chủ yếu là nhân viên văn phòng, những người không có kiến thức vững vàng về thị trường tài chính.
Để lấp đầy lỗ hổng kiến thức đó, họ sử dụng tiền nhàn rỗi từ lương để cố gắng tăng gấp đôi, gấp ba thay vì đầu tư vào các ngân hàng có lãi suất khá thấp.
Do đó, họ để mắt đến cổ phiếu, trái phiếu, cờ bạc,…, bất kỳ phương pháp nào có thể mang lại cho họ mức lãi cao trong thời gian ngắn.
Tuy nhiên, tất cả các hình thức đầu tư này đều có rủi ro cao là mất một phần hoặc toàn bộ số tiền đầu tư.
Để đánh giá rủi ro tín dụng hoặc rủi ro vỡ nợ, hệ thống xếp hạng tín nhiệm đã được thiết lập. Tuy nhiên, hiện nay, các tổ chức được phép xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam vẫn còn khá ít so với các nước khác.
Đối với nhà đầu tư, mức xếp hạng tín nhiệm do một tổ chức uy tín đưa ra sẽ giúp nhà đầu tư có thêm thông tin để đánh giá rủi ro, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.
Đối với công ty phát hành trái phiếu, trái phiếu được xếp hạng tín nhiệm cao cũng làm tăng uy tín của doanh nghiệp trong mắt các nhà đầu tư, giúp doanh nghiệp dễ dàng huy động vốn hơn.
Ngoài ra, nếu các nhà đầu tư Việt Nam thay đổi phương thức đầu tư, chú trọng hơn đến uy tín của trái phiếu, thì doanh nghiệp được xếp hạng tín nhiệm cao sẽ có sức hút hơn và sẽ phát triển theo cấp số nhân.
Hệ thống xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam
Các tổ chức xếp hạng tại Việt Nam nói riêng và trên thế giới nói chung thường xây dựng và sử dụng hệ thống xếp hạng tín nhiệm của riêng mình với ký hiệu là chữ cái. Theo đó, các trái phiếu sẽ được xếp theo thứ tự bảng chữ cái A, B, C tương ứng với mức độ rủi ro từ thấp đến cao.
Mỗi cơ quan xếp hạng có một hệ thống xếp hạng tín nhiệm khác nhau, nhưng nhìn chung, họ phân loại trái phiếu thành hai cấp: cấp đầu tư (Nên đầu tư) và cấp phi đầu tư (Không nên đầu tư).
Trái phiếu có cấp độ đầu tư là trái phiếu an toàn và ổn định gắn với các tổ chức phát hành có triển vọng kinh doanh tích cực. Một trong hai tổ chức xếp hạng tín nhiệm được cấp phép tại Việt Nam, FiinRatings, đã xếp hạng trái phiếu cấp độ đầu tư của họ như sau:
- AAA: Năng lực đáp ứng nghĩa vụ tài chính tốt nhất (Cực kỳ mạnh);
- AA: Năng lực đáp ứng các nghĩa vụ tài chính cao (Rất mạnh);
- A: Có năng lực đáp ứng các nghĩa vụ tài chính tốt nhưng có khả năng bị tổn thương bởi các điều kiện kinh tế bất lợi và sự thay đổi đối với thị trường (Mạnh);
- BBB: Khả năng đáp ứng các nghĩa vụ tài chính ở mức trung bình nhưng dễ bị tổn thương hơn trước các diễn biến kinh tế bất lợi (Trung lập).
Trái phiếu loại phi đầu tư (còn được gọi là loại “đầu cơ”) có xếp hạng thấp hơn hoặc thậm chí không được xếp hạng. Trái phiếu loại này được coi là khoản đầu tư có rủi ro cao.
Do đó, để thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư, các doanh nghiệp phát hành các loại trái phiếu này thường được phát hành với lãi suất khá cao hoặc cực kỳ cao. Tuy nhiên, các loại trái phiếu này cũng vô cùng rủi ro và có thể khiến nhà đầu tư trắng tay. Theo hệ thống xếp hạng của FiinRatings, trái phiếu cấp độ phi đầu tư thường được xếp hạng như sau:
- BB: Năng lực đáp ứng nghĩa vụ tài chính thấp và có yếu tố đầu cơ (Rủi ro);
- B: Năng lực đáp ứng nghĩa vụ tài chính yếu. Nhạy cảm với các điều kiện kinh doanh, tài chính và kinh tế (Rủi ro cao);
- C: Rất yếu hoặc khả năng vỡ nợ cao. Rất nhạy cảm với các điều kiện kinh doanh, tài chính và kinh tế (Rủi ro cực cao).
Thị trường trái phiếu Việt Nam
Sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã tạo ra một kênh huy động vốn mạnh mẽ cho các doanh nghiệp.
Tuy nhiên, thị trường trái phiếu Việt Nam cũng có những vấn đề như chúng ta đã chứng kiến trong vài tháng qua liên quan đến vụ việc Tân Hoàng Minh.
Để lành mạnh hóa thị trường trái phiếu, Bộ Tài chính đã đưa ra nhiều khuyến nghị về thị trường trái phiếu doanh nghiệp và đặc biệt là cho những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm trên thị trường trái phiếu.
Cụ thể, khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư cần thận trọng, đánh giá tình hình tài chính của doanh nghiệp, đánh giá rủi ro trái phiếu trước khi quyết định đầu tư, không nên chỉ nhìn vào lãi suất cao hay thấp.
Ngay cả khi nhà đầu tư có thể đọc báo cáo tài chính, có thể an toàn khi suy tính ra rằng họ chưa hiểu hết về mức độ tín nhiệm của một doanh nghiệp giống như các tổ chức xếp hạng tín nhiệm.
Theo đó, các nhà đầu tư nên tham khảo về mức xếp hạng tín nhiệm của trái phiếu trước khi đầu tư và nếu trái phiếu không có xếp hạng tín nhiệm, họ không nên mạo hiểm với lời hứa về mức lãi suất cao. Bởi nếu công việc kinh doanh, dự án gặp khó khăn, nhà đầu tư có thể mất trắng.
Xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam
Để phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, hoạt động xếp hạng tín nhiệm đóng một vai trò quan trọng. Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm góp phần tăng hiệu quả hoạt động theo cung cầu đầu tư trên thị trường, giúp nhà đầu tư nhận thức rõ hơn về năng lực tài chính, khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp, cũng như các rủi ro liên quan để có định hướng đầu tư.
Nói thẳng ra, việc đánh giá tín nhiệm tại Việt Nam còn rất hạn chế do chưa có quy định về việc bắt buộc sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm khi phát hành trái phiếu ra thị trường.
Điều này có nghĩa là khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu, về cơ bản là doanh nghiệp đó và trái phiếu đó không hề có sự giám sát của bên thứ ba về việc trái phiếu đó là gì và rủi ro khi mua trái phiếu đó là gì.
Tuy nhiên, đó có lẽ là điều mà các nhà đầu tư tại Việt Nam mong muốn. Vì nếu có xếp hạng tín nhiệm, chắc chắn lãi suất của trái phiếu đó sẽ thấp hơn và nhà đầu tư sẽ không có nhiều lợi nhuận như khi không có xếp hạng.
Rủi ro cao có nghĩa là phần thưởng cao.
Đối với tất cả các nhà đầu tư vào trái phiếu thì có lẽ chỉ có một số người chiến thắng thực sự. Tuy nhiên, ai cũng có suy nghĩ rằng biết đâu mình lại là người may mắn đó. Lối suy nghĩ này được thể hiện rõ khi nhà đầu tư dùng cụm từ ‘chơi chứng khoán’ thay vì ‘đầu tư chứng khoán’ bởi lẽ họ chỉ nghĩ rằng việc đầu tư như việc dùng tiền nhàn rỗi để chơi, mong muốn gấp đôi, gấp ba và không suy nghĩ quá nhiều về hậu quả.
Tuy nhiên, đến khi hậu quả là lỗ nặng thì họ mới giật mình tỉnh dậy, tổ chức phản đối yêu cầu doanh nghiệp trả lại tiền đầu tư trong khi chính bản thân họ lại là người muốn mạo hiểm từ đầu.
Vậy, làm thế nào để giải quyết tình hình này?
Khi đầu tư, nhà đầu tư cần hiểu rõ là không có khoản đầu tư nào là chắc chắn 100% lãi cả, ngay cả khi đó là khoản đầu tư vào ngân hàng quốc gia.
Tuy nhiên, ta có thể nâng cao cơ hội chiến thắng cho tất cả mọi người nếu chúng ta có một số quy định chặt chẽ về xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu.
Vì vậy, để phát huy vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm trong thời gian tới, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ trình Quốc hội quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng.
Nghị định hướng dẫn Luật Chứng khoán đang được trình Chính phủ ban hành theo hướng quy định các trường hợp xếp hạng tín nhiệm và lộ trình thực hiện.
Điều này nhằm từng bước hình thành văn hóa xếp hạng tín nhiệm đối với cả trái phiếu phát hành riêng lẻ và trái phiếu phát hành ra công chúng cũng như gia tăng tính công khai, minh bạch của thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được hướng dẫn về tư vấn đầu tư ra nước ngoài tại Việt Nam và quốc tế.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
|
***Dịch Vụ pháp lý khác của Công ty luật ASL LAW*** |
|
|
|
|
||
|
|
||
|
Tư vấn đầu tư tại Việt Nam cho doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh tai Việt Nam |
|
|
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
Tư vấn sở hữu trí tuệ |
