English
中文 (中国)
(Việt Nam) Nợ xấu không còn là khái niệm xa lạ với người dân Việt Nam. Chắc hẳn phần lớn người dân Việt Nam đều đã từng nghe đến thuật ngữ này ở một thời điểm nào đó trong đời, đặc biệt là các cá nhân, tổ chức có nhu cầu hoặc đã vay vốn tại ngân hàng, tổ chức tín dụng. Vậy, các lưu ý về nợ xấu tại Việt Nam là gì?
Nợ xấu tại Việt Nam
Nợ xấu, còn được gọi là “nợ cho vay kém hiệu quả”, “nợ khó đòi” hoặc “tín dụng chua”, là một thuật ngữ dùng để mô tả các khoản nợ quá hạn trả lãi hoặc gốc quá thời hạn quy định (thường là 90 ngày).
Mỗi ngân hàng, tổ chức tín dụng sẽ căn cứ vào khả năng thanh toán của khách hàng để xác định thời gian trả gốc hoặc lãi. Các cá nhân, tổ chức thuộc nhóm nợ khó đòi, nợ xấu sẽ xuất hiện trên CIC – Trung tâm Thông tin Tín dụng thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
Trung tâm Thông tin Tín dụng CIC
Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia Việt Nam là tổ chức sự nghiệp công lập trực thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, thực hiện các chức năng sau:
- Đăng ký tín dụng quốc gia;
- Thu thập, xử lý, lưu trữ và phân tích thông tin tín dụng;
- Phòng ngừa và hạn chế rủi ro tín dụng;
- Chấm điểm và xếp hạng tín nhiệm của pháp nhân, thể nhân trên lãnh thổ Việt Nam phục vụ yêu cầu quản lý nhà nước của Ngân hàng Nhà nước;
- Cung cấp các sản phẩm, dịch vụ thông tin tín dụng theo quy định của Ngân hàng Nhà nước và pháp luật.
Cơ sở dữ liệu quốc gia về thông tin tín dụng Việt Nam do CIC quản lý lưu trữ thông tin của gần 47 triệu khách hàng vay, với sự tham gia của 100% tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam, hơn 1200 quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô cũng như các tổ chức khác trong và ngoài hệ thống ngân hàng trên cơ sở cập nhật định kỳ và đột xuất dựa trên công nghệ hiện đại và các giải pháp thu thập, xử lý thông tin tiên tiến, tự động.
Về nợ xấu, tất cả các thông tin về khách hàng trong tình trạng nợ xấu bao gồm các khoản vay đã qua, nợ hiện tại, nợ quá hạn,… sẽ được lưu trên CIC trong vòng 03 – 05 năm kể từ khi khách hàng vay đã trả đủ cả lãi và gốc.
Ngoài ra, thông tin trên cũng sẽ được lưu trên PCB (Private Credit Bureau – Công ty Cổ phần Thông tin Tín dụng Việt Nam). Ngoài CIC, PCB cũng là một nguồn thông tin uy tín cho các tổ chức tín dụng.
Về nguyên tắc, CIC là trung tâm trực thuộc Ngân hàng Nhà nước, được thành lập nhằm mục đích thống kê, giám sát mức độ ổn định và an toàn của hệ thống tài chính quốc gia.
Trong khi đó, PCB là công ty được thành lập với mục đích duy nhất là kinh doanh thông tin tín dụng và phát triển các dịch vụ liên quan khác như phân phối lợi nhuận, trên cơ sở cung cầu thị trường và lợi ích của các bên liên quan.
Khi đã có tên trong danh sách, các cá nhân, tổ chức nợ xấu sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi muốn tiếp tục vay tiền trong lần tiếp theo, đặc biệt là trong vòng 5 năm tới. Trong thời gian đó, họ sẽ không thể vay vốn tại các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng trên thị trường.
Nguyên nhân dẫn đến nợ xấu tại Việt Nam
Có nhiều lý do để các cá nhân, tổ chức phát sinh nợ xấu, chủ yếu như sau:
- Người vay quên trả nợ dẫn đến chậm trả cả gốc và lãi;
- Người vay mất khả năng thanh toán, mất khả năng trả nợ khi đến hạn do không kiểm soát được số tiền hoặc sử dụng nguồn vốn vay không phù hợp;
- Người vay không quan tâm đến thời hạn thanh toán, coi thường phí phạt chậm nộp.
Phân loại nhóm nợ xấu tại Việt Nam
Theo quy định tại Điều 10 Thông tư 02/2013/TT-NHNN, được sửa đổi bổ sung bởi Điều 1 Thông tư 09/2014/TT-NHNN, tổ chức tín dụng phân loại nợ thành 05 nhóm như sau:
Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn
Đây là các khoản nợ mà bên vay được đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn. Đồng thời, khoản nợ này là nợ quá hạn có thời hạn dưới 10 ngày và phải trả lãi quá hạn là 150%.
Nhóm 2: Nợ cần quan tâm
Những khoản nợ này là những khoản cần phải được quan tâm. Có 03 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 10 đến 90 ngày và nợ đã được điều chỉnh kỳ hạn gia hạn lần đầu;
Nhóm 3: Nợ dưới chuẩn
Đây là nợ dưới tiêu chuẩn bao gồm 05 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 91 đến 180 ngày và nợ đã gia hạn lần đầu.
Nhóm 4: Nợ nghi mất vốn
Đây là khoản nợ khó đòi bao gồm 06 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày và nợ đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai.
Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn
Đây là các khoản nợ có khả năng mất vốn, bao gồm 08 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn trên 360 ngày và nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ từ lần thứ 3 trở lên.
Hậu quả của nợ xấu tại Việt Nam
Khi cá nhân, tổ chức có nợ xấu thì việc vay vốn ngân hàng phụ thuộc rất nhiều vào năng lực, uy tín cũng như nhóm nợ thực tế mà họ đang ở trong (từ 1-5).
Nếu người vay thuộc nhóm nợ 1 và 2, họ cần trả hết các khoản nợ trước đó. Không những vậy, họ còn phải chứng minh được thu nhập, khả năng tài chính, có tài sản đảm bảo hoặc có người bảo lãnh.
Nếu người vay thuộc nhóm nợ 3, 4, 5 thì không thể vay vốn tại bất kỳ ngân hàng, tổ chức tín dụng uy tín nào trên thị trường tại thời điểm đó. Họ sẽ cần đợi ít nhất 2 đến 5 năm để điểm CIC của họ trở lại bình thường hoặc xóa thông tin nợ xấu trước khi có thể tiếp tục vay. Ngoài ra, việc vay tiền sau khi đã từng nằm trong nhóm nợ xấu 3, 4, 5 cũng khá rắc rối, tùy theo quy định của từng ngân hàng.
Quy định xóa nợ xấu
Tất cả cá nhân, tổ chức trong tình trạng nợ xấu đều muốn xóa thông tin nợ xấu của mình khỏi hệ thống. Trong hầu hết các trường hợp, việc này có thể được thực hiện theo 2 trường hợp theo quy định của pháp luật:
Đối với các khoản cho vay dưới 10 triệu: Ngân hàng Nhà nước ngừng cấp lịch sử tín dụng đối với các khoản cho vay quá hạn dưới 10 triệu đồng đã được tất toán. Như vậy, nếu có khoản vay dưới 10 triệu đồng đã trả hết thì con nợ xấu không cần lo lắng về lịch sử tín dụng xấu của mình (Khoản 1 Điều 11 Thông tư số 03/2013 / TT-NHNN)
Đối với khoản vay trên 10 triệu: Mọi thông tin về lịch sử tín dụng sẽ được cập nhật hàng tháng. Sau 12 tháng kể từ ngày thanh toán hết khoản nợ xấu, lịch sử tín dụng của người vay sẽ đủ điều kiện cho vay của ngân hàng.
Những lưu ý cần chú ý để tránh bị nợ xấu
Để tránh tình trạng nợ xấu gây khó khăn trong việc vay vốn sau này, doanh nghiệp nên tự đánh giá lại khả năng trả nợ của mình để quyết định xem mình có đủ khả năng trả khoản nợ đó trong tương lai theo đúng thời gian quy định trong hợp đồng hay không.
Đồng thời, doanh nghiệp nên lên kế hoạch cụ thể về lịch trả các khoản vay, tính toán cụ thể về các trường hợp bất khả kháng, không mong muốn có thể xảy đến để không bị bất ngờ và ứng phó bị động.
Hơn nữa, khi nhận vốn vay, doanh nghiệp nên nghiên cứu sử dụng vốn vay một cách hợp lý để khiến các khoản nợ nhanh chóng biến mất.
Cuối cùng, doanh nghiệp cần lưu ý thêm về thời gian trả nợ theo quy định trong hợp đồng. Nếu vì lý do nào đó mà doanh nghiệp không thể trả nợ đúng hạn thì không nên tìm các biện pháp để trốn tránh ngân hàng mà thay vào đó, hãy hợp tác trên tinh thần thiện chí để tìm cách giãn thời hạn thanh toán.
Quy định khởi kiện doanh nghiệp nợ xấu
Trong các giải pháp xử lý nợ xấu, kiện tụng gần như là phương án cuối cùng của các ngân hàng. Các ngân hàng ở Việt Nam thường chỉ tiến hành khởi kiện khi khách hàng thiếu thiện chí, không hợp tác với họ vì cũng như nhiều khía cạnh khác trong xã hội, việc theo đuổi một vụ kiện sẽ mất rất nhiều thời gian, công sức và chi phí. Theo đó, ngân hàng sẽ hạn chế tối đa hình thức khởi kiện đối với các hợp đồng vay giá trị thấp, không có ảnh hưởng lớn.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hầu hết các ngân hàng sẽ vẫn đâm đơn kiện nếu người vay từ chối hợp tác, bất kể thủ tục có rắc rối hay chi phí cần thiết lớn đến nhường nào. Điều này là do thực tế là một số vấn đề nhỏ về phí hoặc các vấn đề không quan trọng khác sẽ không thể nào sánh bằng ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của ngân hàng nếu họ không thực hiện nghiêm các chính sách của mình.
Tùy vào chính sách của từng ngân hàng mà thời gian kiện nợ xấu ra tòa sẽ khác nhau. Tuy nhiên, trong trường hợp người vay (cá nhân, tổ chức) không thể trả hết nợ (cả gốc và lãi) cho ngân hàng theo đúng thời hạn ghi trong hợp đồng đã ký thì họ sẽ trở thành con nợ khó đòi và do đó, ngân hàng có thể khởi kiện họ theo quy định của pháp luật.
Theo quy định tại Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015 thì thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng là 3 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Thời hiệu khởi kiện trên áp dụng đối với việc thu nợ lãi, còn thời hiệu khởi kiện đòi nợ gốc là vô hạn.
Các ngân hàng sẽ có những giải pháp khác nhau để xử lý nợ khó đòi dựa trên thiện chí và khả năng kinh tế của khách hàng.
Cụ thể, đối với những khách hàng có thiện chí và có khả năng trả nợ, ngân hàng có thể xem xét hỗ trợ, gia hạn thời gian vay cho khách hàng.
Đối với những khách hàng có thiện chí nhưng hiện tại không có khả năng trả nợ, ngân hàng sẽ phối hợp xử lý tài sản đảm bảo.
Hiện nay trong bộ luật hình sự không có án phạt cho nợ xấu. Do đó, theo quy định của pháp luật, nếu cá nhân có nợ khó đòi thì sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Tuy nhiên, cá nhân vẫn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định của BLHS.
Liên hệ với công ty luật ASL LAW để được hướng dẫn về dịch vụ tư vấn pháp lý về tài chính và ngân hàng tại Việt Nam:
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
|
***Dịch Vụ pháp lý khác của Công ty luật ASL LAW*** |
||
|
|
||
|
|
||
|
Tư vấn đầu tư tại Việt Nam cho doanh nghiệp nước ngoài kinh doanh tai Việt Nam |
|
|
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
||
|
|
