English
中文 (中国)
Trước khi chính thức thiết lập quan hệ lao động thông qua hợp đồng lao động, thông thường chủ lao động và người lao động sẽ thỏa thuận về thời gian thử việc trước. Thời gian thử việc này là để chủ lao động đánh giá xem người lao động có hợp với công việc hay không, đồng thời đây cũng là thời gian để người lao động tự xét môi trường này có hợp với mình không. Có rất nhiều lợi ích và bất cập khi người lao động thử việc ở một doanh nghiệp. Tuy nhiên, câu hỏi về mặt pháp lý ở mối quan hệ này là thỏa thuận thử việc có bắt buộc phải được lập thành hợp đồng bằng văn bản hay không?
Thử việc có phải ký hợp đồng không?
Khoản 1 Điều 24 Bộ luật Lao động 2019 về điều khoản thử việc như sau: “Chủ lao động và người lao động có thể thỏa thuận nội dung thử việc ghi trong hợp đồng lao động hoặc thỏa thuận về thử việc bằng việc giao kết hợp đồng thử việc.”
Theo đó, khi các bên có thỏa thuận về nội dung thử việc thì có thể thêm nội dung thử việc đó vào hợp đồng lao động hoặc giao kết hợp đồng thử việc. Tuy nhiên, Bộ luật Lao động năm 2019 không có quy định cụ thể về hình thức của hợp đồng thử việc.
Theo quy định tại Điều 14 Bộ luật lao động 2019, hợp đồng lao động có thể được giao kết dưới 3 hình thức: văn bản, lời nói và dữ liệu điện tử. Đặc biệt, hợp đồng lao động bằng lời nói (giao kết qua miệng) chỉ áp dụng đối với hợp đồng lao động xác định thời hạn dưới 1 tháng, nhưng trường hợp này người lao động sẽ không phải thử việc (căn cứ khoản 2 Điều 14 và khoản 3, Điều 24 Bộ luật Lao động 2019).
Nếu đồng ý với hợp đồng thử việc, các bên có thể tự mình thỏa thuận lựa chọn hình thức của hợp đồng. Qua đó, nếu lựa chọn thỏa thuận thử việc trong hợp đồng lao động, các bên sẽ phải ghi các điều khoản vào hợp đồng bằng văn bản hoặc thông qua dữ liệu điện tử.
Như vậy, khi thử việc, các bên không phải ký hợp đồng mà có thể thỏa thuận bằng miệng về hợp đồng thử việc. Tức là, về mặt pháp lý, người thử việc vẫn có thể làm việc cho chủ lao động mà không cần hợp đồng bằng văn bản.
Thỏa thuận miệng trong thời gian thử việc, người lao động gặp nhiều rủi ro
Thời gian thử việc không phải ký hợp đồng bằng văn bản mà các bên hoàn toàn có thể thỏa thuận bằng miệng với nhau. Tuy nhiên, nếu làm theo hợp đồng thử việc theo hình thức này, người lao động sẽ gặp nhiều rủi ro như:
1) Dễ bị xâm phạm quyền lợi chính đáng trong thời gian thử việc
Theo quy định của Bộ luật lao động 2019, trong thời gian thử việc, người lao động sẽ được hưởng các quyền lợi sau:
+ Đảm bảo thời gian thử việc: Không quá 180 ngày đối với công việc liên quan đến quản lý doanh nghiệp; không quá 60 ngày đối với công việc yêu cầu trình độ cao đẳng trở lên; không quá 30 ngày đối với công việc cần trình độ trung cấp, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ; không quá 06 ngày đối với các công việc khác (Điều 25 Bộ luật Lao động 2019).
+ Mức lương thử việc: Mức lương thử việc do hai bên thỏa thuận và không thấp hơn 85% mức lương của công việc đó (Điều 26 Bộ luật Lao động 2019).
+ Ngoài ra, người lao động còn được đảm bảo về thời gian làm việc, thời gian nghỉ ngơi,…
Tuy nhiên, nếu các bên chỉ thỏa thuận miệng về nội dung và thời gian thử việc thì các quyền lợi này có thể bị chủ lao động vi phạm, do không có bằng chứng xác đáng chứng minh nội dung hợp đồng đã thỏa thuận. Nhiều trường hợp, chủ lao động chỉ trả 80% lương cho người lao động hoặc kéo dài thời gian thử việc so với quy định,… để bóc lột người lao động.
2) Chủ lao động thường tự ý chấm dứt việc làm
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 27 Bộ luật Lao động 2019, trong thời gian thử việc, mỗi bên có quyền hủy bỏ hợp đồng thử việc hoặc hợp đồng lao động đã ký mà không cần báo trước và không yêu cầu phải bồi thường. Như vậy, dù hợp đồng thử việc có được ký kết hay không thì hai bên hoàn toàn có quyền hủy bỏ thỏa thuận thử việc mà không cần báo trước.
Tuy nhiên, với tâm lý không ký hợp đồng, không có văn bản ràng buộc pháp lý nên chủ lao động có thể sa thải người lao động tùy ý mà không hề sai luật.
3) Không có cơ sở để giải quyết mâu thuẫn khi xảy ra tranh chấp
Đây là thiệt thòi lớn nhất của người lao động khi thỏa thuận thời gian thử việc mà không có hợp đồng. Do không có các giấy tờ ràng buộc về mặt pháp lý, nếu người lao động nghỉ việc khi đang thử việc, chủ lao động thường sẽ từ chối trả lương và người lao động sẽ không thể nhận được các quyền lợi liên quan khác. Khi đó, người lao động sẽ gặp khó khăn khi phải chứng minh trước cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp bởi họ không hề có một văn bản pháp lý nào chứng minh rằng mình đã thử việc ở doanh nghiệp này.
Vì vậy, mặc dù không bắt buộc về mặt pháp lý nhưng để đảm bảo quyền lợi của mình, người lao động nên yêu cầu ký hợp đồng thử việc bằng văn bản để có thể bảo vệ quyền lợi của mình.
Công ty luật ASL LAW cung cấp dịch vụ tư vấn về luật lao động và tranh chấp liên quan đến lao động. Nếu bạn cần bất kỳ thông tin nào, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
