English
中文 (中国)
日本語
(Đăng trên Báo Đầu tư – VIR) Khi ASEAN ngày càng hội nhập sâu rộng, các rào cản phi thuế quan tiếp tục đặt ra thách thức dai dẳng, trở thành những yếu tố chiến lược định hình hoạt động đầu tư, chuỗi cung ứng và tăng trưởng. Ông Đoàn Vũ Hoài Nam, Luật sư thành viên cao cấp tại ASL Law, đã trao đổi với phóng viên VIR về cách doanh nghiệp đầu tư, tổ chức chuỗi cung ứng và mở rộng hoạt động, vượt qua các trở ngại hành chính.
ASEAN đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc cắt giảm thuế quan, vậy tại sao các rào cản phi thuế quan (non-tariff barriers – NTB) vẫn là thách thức lớn đối với doanh nghiệp?
ASEAN đã có nhiều bước tiến trong việc cắt giảm thuế quan thông qua các khuôn khổ như Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA). Tuy nhiên, các rào cản phi thuế quan xuất phát từ tiêu chuẩn kỹ thuật, quy trình phê duyệt pháp lý và thực tiễn tuân thủ tại địa phương vẫn là trở ngại đáng kể. Một trong những thách thức lớn là sự phân mảnh của các tiêu chuẩn kỹ thuật giữa các quốc gia.
Mặc dù Việt Nam đã điều chỉnh nhiều tiêu chuẩn quốc gia theo các hệ thống quốc tế như ISO và IEC, việc thực thi các tiêu chuẩn này vẫn không đồng đều giữa các tỉnh, dẫn đến chi phí tuân thủ gia tăng cho doanh nghiệp – đặc biệt trong các lĩnh vực như điện tử, nông sản thực phẩm và dược phẩm. Các yêu cầu về cấp phép và tiếp cận thị trường cũng là một tầng phức tạp khác của rào cản phi thuế quan.
Các ngành có điều kiện như logistics, giáo dục, viễn thông và năng lượng tái tạo thường áp dụng giới hạn sở hữu nước ngoài, yêu cầu liên doanh hoặc quy trình phê duyệt kéo dài. Các cấu trúc pháp lý này thay đổi theo từng quốc gia và thường thiếu minh bạch, gây khó khăn cho chiến lược mở rộng. Bên cạnh đó, thủ tục hành chính làm tăng tính bất định. Doanh nghiệp thường gặp phải tình trạng chậm trễ từ 15 đến 90 ngày, đặc biệt trong các lĩnh vực mới nổi như dịch vụ số, giáo dục và năng lượng tái tạo.
Việc thực thi ở địa phương cũng thể hiện mức độ tùy nghi hành chính cao, dẫn đến rủi ro về thực hiện thiếu nhất quán và ra quyết định không rõ ràng. Với những doanh nghiệp hoạt động tại nhiều thị trường ASEAN, điều này đòi hỏi phải có cơ chế tuân thủ pháp lý vững chắc và chủ động tương tác với cơ quan quản lý.
Doanh nghiệp có thể điều chỉnh khung hợp đồng như thế nào để ứng phó tốt hơn với sự đa dạng của hệ thống pháp lý ASEAN và giảm thiểu sự chậm trễ về quy định?
Trong bối cảnh địa chính trị bất ổn, việc chuẩn bị pháp lý trở thành một yêu cầu mang tính chiến lược. Các doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế cần vượt qua tư duy quản lý rủi ro bị động, hướng tới việc dự báo và tích hợp pháp lý trong hoạch định kinh doanh. Lập bản đồ toàn diện về quy định pháp luật tại từng quốc gia nên là cơ sở để xây dựng kế hoạch gia nhập thị trường, bao gồm cả quy định về lao động, môi trường và dữ liệu.
Khung hợp đồng cũng cần được điều chỉnh để phù hợp với sự đa dạng của hệ thống pháp luật trong ASEAN, bao gồm các cơ chế giải quyết tranh chấp nhiều tầng, điều khoản bồi thường theo từng quốc gia và kế hoạch ứng phó trong trường hợp bị trì hoãn pháp lý. Bảo hộ sở hữu trí tuệ (IP) là trụ cột quan trọng khác. Doanh nghiệp nên chủ động đăng ký bảo hộ nhãn hiệu, bằng sáng chế và bản quyền tại từng thị trường mục tiêu để giảm thiểu rủi ro liên quan đến độc quyền chứng nhận hoặc lạm dụng thương hiệu.
Đối với các công ty hoạt động số và nghiên cứu chuyên sâu, chiến lược IP là yếu tố cốt lõi để duy trì giá trị dài hạn. Việc hợp tác pháp lý với tư vấn luật thuế hoặc công ty luật địa phương là vô cùng cần thiết để doanh nghiệp có được góc nhìn pháp lý đúng thời điểm, giúp dự đoán thay đổi và kịp thời phản ứng với các vấn đề tuân thủ.
Việt Nam cần thực hiện những cải cách pháp lý hoặc thủ tục nào một cách cấp thiết để mở khóa tiềm năng thu hút đầu tư nước ngoài?
Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc hoàn thiện khung pháp lý và thể chế nhằm xây dựng môi trường đầu tư thân thiện hơn và thúc đẩy hội nhập khu vực. Việc sửa đổi các luật đầu tư và PPP gần đây, cùng với nỗ lực đơn giản hóa quy định thông qua các nghị quyết, tập trung vào giảm gánh nặng tuân thủ, cải tiến thủ tục đầu tư và tăng cường minh bạch.
Tuy vậy, một số lĩnh vực vẫn cần cải thiện để Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng đầu tư và tăng cường quan hệ với các đối tác chiến lược như New Zealand – đặc biệt trong nông nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo, giáo dục và dịch vụ số. Một nhu cầu cấp thiết là hiện đại hóa quy trình cấp phép trong các ngành có điều kiện, nơi các thủ tục giấy tờ, thẩm định đa cơ quan và tiêu chí không nhất quán gây trì hoãn triển khai dự án.
Việc tinh gọn các quy trình này sẽ góp phần nâng cao tính minh bạch và củng cố niềm tin. Tương tự, dù Việt Nam đã điều chỉnh khoảng 60% tiêu chuẩn quốc gia theo chuẩn quốc tế, nhưng việc thực thi không đồng nhất giữa các tỉnh và cơ quan gây ra nhiều bất cập trong vận hành. Giải pháp là tăng cường phối hợp liên bộ và đảm bảo thực hiện kỹ thuật đồng bộ.
Một vấn đề khác là quản lý biên mậu và hải quan – nơi các yêu cầu tài liệu chồng chéo, quy trình không thống nhất giữa các cảng và sự thiếu nhất quán trong kiểm tra hàng hóa vẫn là rào cản cho thương mại. Việc mở rộng Cơ chế một cửa quốc gia và số hóa thủ tục thông quan tại các cảng và cửa khẩu lớn sẽ giúp nâng cao tính dự đoán trong thương mại.
Ngoài ra, tình trạng chậm trễ trong việc cấp visa và giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài – đặc biệt trong các ngành ưu tiên của Việt Nam – đang cản trở khả năng triển khai nguồn lực quốc tế. Phát triển cơ chế cấp phép nhanh cho các chuyên gia trong lĩnh vực chiến lược sẽ nâng cao khả năng huy động nhân sự chất lượng cao và sẵn sàng triển khai dự án.
ASL Law là công ty luật độc lập và cung cấp đầy đủ dịch vụ được tín nhiệm cao của Việt Nam gồm các luật sư giàu kinh nghiệm và tài năng. ASL Law được Legal500, Asia Law, WTR và Asia Business Law Journal xếp hạng là Công ty Luật hàng đầu tại Việt Nam. Có trụ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mục đích chính của ASL LAW là cung cấp lời tư vấn và giải pháp lý thiết thực, hiệu quả và hợp pháp nhất cho khách hàng trong nước và quốc tế. Nếu cần sự trợ giúp, Quý khách hàng có thể gửi email liên hệ tới [email protected].
Liên hệ với công ty Luật ASL LAW để được tư vấn về Luật Thuế.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
