English
中文 (中国)
日本語
Trong tiến trình phát triển kinh tế, Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển mình quan trọng, từ mô hình kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong dòng chảy đó, khu vực doanh nghiệp tư nhân ngày càng giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế quốc dân.
1. Quá trình phát triển chính sách kinh tế qua các thời kỳ
- Trước 1986: Kinh tế Việt Nam vận hành theo mô hình tập trung bao cấp.
- 1986–1990: Cải cách kinh tế bắt đầu với chính sách Đổi Mới (1986). Năm 1990 ban hành Pháp lệnh về ngân hàng, hợp tác xã tín dụng và công ty tài chính, Luật Doanh nghiệp tư nhân (1990) ra đời đánh dấu bước ngoặt về pháp lý cho kinh tế tư nhân.
- 1991–2000: Giai đoạn này chứng kiến nhiều cải cách luật pháp để khuyến khích kinh tế tư nhân như Luật Khuyến khích đầu tư trong nước năm 1994, Luật Thương mại năm 1997, Luật Doanh nghiệp năm 1999.
- 2001–2010: Các nghị quyết lớn được ban hành trong giai đoạn này như Nghị quyết số 10-NQ/TW về nhiệm vụ kinh tế – xã hội, an ninh quốc phòng của thủ đô năm 2001 và Nghị quyết số 14-NQ/TW khuyến khích tạo điều kiện kinh tế tư nhân phát triển.
- 2011–nay: Các nghị quyết quan trọng như Nghị quyết số 10-NQ/TW năm 2017 đưa mục tiêu đến năm 2030 và Nghị quyết số 68-NQ/TW năm 2025 phát triển kinh tế tư nhân tiếp tục tái khẳng định vai trò trung tâm của khu vực kinh tế tư nhân, phấn đấu đến năm 2045 có nhiều doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn, khu vực tư nhân phát triển nhanh và bền vững.
2. Cơ cấu thành phần kinh tế (năm 2022)
Trong tổng số 735.455 doanh nghiệp:
- Doanh nghiệp tư nhân chiếm tỷ lệ áp đảo với 710.664 doanh nghiệp (96,6%).
- Doanh nghiệp có vốn nước ngoài: 22.930 doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp nhà nước: chỉ 1.861 doanh nghiệp.
- Ngoài ra, hộ kinh doanh vẫn là một lực lượng quan trọng, với hơn 5 triệu hộ đang hoạt động.
3. Quy mô vốn doanh nghiệp tư nhân
Các doanh nghiệp tư nhân có quy mô vốn đa dạng, nhưng chủ yếu tập trung ở mức nhỏ:
- 392.000 doanh nghiệp có vốn từ 1 đến dưới 10 tỷ đồng.
- 157.000 doanh nghiệp có vốn từ 10 đến dưới 50 tỷ đồng.
- 106.000 doanh nghiệp có vốn dưới 1 tỷ đồng.
- Rất ít doanh nghiệp đạt quy mô vốn trên 50 tỷ đồng.
Điều này cho thấy phần lớn doanh nghiệp tư nhân vẫn ở quy mô vừa và nhỏ, hạn chế khả năng cạnh tranh và đầu tư lớn.
4. Đóng góp vào GDP của doanh nghiệp tư nhân
- Giai đoạn 2000-2010, tỷ lệ đóng góp của 3 khu vực DNTN, DNNN, DN có vốn đầu tư nước ngoài không có sự thay đổi nhiều, tương đối cân bằng với tỉ trọng của DNTN lớn nhất, DNNN gần kề đằng sau, DN có vốn đầu tư nước ngoài tương đối thấp nhưng ổn định, có xu hướng tăng nhẹ.
- Giai đoạn 2010–2022, tỷ lệ đóng góp của khu vực DNTN vào GDP khá ổn định, dao động khoảng 43–45%, vẫn cao hơn khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và nhà nước. Tuy nhiên, tỉ lệ đóng góp của DNNN vào GDP giai đoạn này có sự suy giảm, trung bình dao động từ 27-30%, thấp hơn xấp xỉ 10% so với giai đoạn trước.
- Từ khi Luật Doanh nghiệp 2020 có hiệu lực, kinh tế tư nhân phát triển cấp tốc, vượt mức đóng góp 50% vào GDP trong khi DNNN và DN có vốn đầu tư nước ngoài gần tương đồng, ở mức 20-21% với sự suy giảm đáng kể của kinh tế nhà nước.
5. Tăng trưởng theo thời gian
So với năm 2000, đến năm 2022:
- Số lượng doanh nghiệp tư nhân tăng vọt, chiếm 96,63% tổng số doanh nghiệp.
- Tỷ lệ việc làm tại DNTN là 59,2%, cho thấy vai trò lớn trong tạo việc làm.
- Về vốn kinh doanh, DNTN chiếm đến 59,38%, phản ánh nguồn lực được huy động ngày càng lớn.
6. Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam trong khu vực
Theo bảng xếp hạng Fortune Southeast Asia 2024:
- Việt Nam có 70 doanh nghiệp lọt vào danh sách 500 doanh nghiệp lớn nhất Đông Nam Á – cao thứ nhì khu vực, chỉ sau Thái Lan.
- Một số tên tuổi lớn trong bảng xếp hạng gồm: Vingroup, Masan, Hòa Phát, Techcombank, Viettel, Thaco…
- Đây là tín hiệu tích cực, cho thấy doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đang dần khẳng định vị thế khu vực.
Chính sách phát triển kinh tế tư nhân tại Việt Nam
Khu vực doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam đang đóng vai trò xương sống trong nền kinh tế. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là phần lớn doanh nghiệp vẫn quy mô nhỏ, thiếu năng lực cạnh tranh và hạn chế về tiếp cận tài chính, công nghệ.
Qua đó, Việt Nam cần chủ động thực hiện:
- Tăng cường hỗ trợ chính sách tài chính – tín dụng cho DNTN.
- Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nâng cao môi trường kinh doanh.
- Khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào R&D và chuyển đổi số.
- Thúc đẩy hình thành các doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn có khả năng cạnh tranh khu vực và toàn cầu.
(Tham khảo số liệu từ VnExpress)
ASL Law là công ty luật độc lập và cung cấp đầy đủ dịch vụ được tín nhiệm cao của Việt Nam gồm các luật sư giàu kinh nghiệm và tài năng. ASL Law được Legal500, Asia Law, WTR và Asia Business Law Journal xếp hạng là Công ty Luật hàng đầu tại Việt Nam. Có trụ sở tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mục đích chính của ASL LAW là cung cấp lời tư vấn và giải pháp lý thiết thực, hiệu quả và hợp pháp nhất cho khách hàng trong nước và quốc tế. Nếu cần sự trợ giúp, Quý khách hàng có thể gửi email liên hệ tới [email protected].
Liên hệ với công ty Luật ASL LAW để được hướng dẫn về Luật doanh nghiệp.
BÀI VIẾT HỮU ÍCH LIÊN QUAN
